Amsterdam, 22 december 2016 – Begin december heeft de 17e Internationale Anti-Corruptie Conferentie (IACC) plaatsgevonden in Panama met als thema “rechtvaardigheid, gelijkheid, veiligheid en vertrouwen”. De oproep van de bijeenkomst luidt: mensen over de hele wereld – activisten, overheden, het bedrijfsleven en de media – moeten samenkomen om corruptie uit te bannen en diegenen schuldig aan corruptie verantwoordelijk houden in een tijdperk waarin integriteit en waarheid onder vuur liggen.
Oproep IACC
Voor de 17e IACC zijn meer dan 1.600 mensen uit zo’n 130 landen zijn in Panama City bijeengekomen met één gemeenschappelijke oproep: het is tijd voor rechtvaardigheid, gelijkheid, veiligheid en vertrouwen.
In de thuisbasis van Mossack Fonseca, het advocatenkantoor in het hart van de Panama Papers, hebben anti-corruptie activisten de internationale gemeenschap opgeroepen tot beëindiging van de illegale netwerken die geheimhouding bevorderen in rechtsgebieden over de gehele wereld.
Bij de afsluiting van de IACC in Maleisie in 2015 luidde de oproep als volgt: “zero tolerance voor straffeloosheid”, voor corruptie op alle niveaus, van kleinschalige corruptie tot grand corruption, voor degenen die nationale rijkkdom stelen, georganiseerde misdaad aanmoedigen, en zorgen voor de geheimhouding van belastingontduikers en het verbergen van terrorismefinanciering.
Tijd voor rechtvaardigheid
Nu is het tijd voor rechtvaardigheid: wanneer de wereld verandert, veranderen corruptievormen mee. We weten allemaal dat corruptie woekert door een web van corrupte bedrijven en trusts, en dat het grens- en sectoroverschrijdend is. Corruptie is steeds dieper verankerd in de politiek en het bedrijfsleven, en drijft extreme ongelijkheid, armoede, migratie, klimaatverandering, milieuvervuiling en zelfs oorlogen. Grand corruption is schadelijk voor individuen en samenlevingen en moet worden gezien als een mondiale bedreiging. Wij erkennen hoe het steeds meer toenemende verband tussen corruptie,
Wij erkennen hoe het steeds toenemende verband tussen corruptie, wildlife crime, georganiseerde misdaad en illegale geldstromen de samenleving ernstig beschadigen. Dit moet prioriteit zijn voor de anti-corruptiebeweging.
Het is tijd voor ons om mondiale partnerschappen en andere netwerken te laten groeien en te versterken, in het Noorden en het Zuiden. Het is tijd om transnationale illegale geldstromen te stoppen om zo de internationale samenwerking bij de bestrijding van het witwassen van geld te verbeteren, te pleiten voor transparantie in beneficial ownership, en om de facilitators te stoppen.
Overheden moeten samenwerken met de internationale financiële instellingen met behulp van een robuust sanctiesysteem om ervoor te zorgen dat ambtenaren die zich schuldig maken aan corruptie niet vrijuit gaan.
Tijd voor gelijkheid
Het is tijd voor gelijkheid: corruptie verdiept ongelijkheid in de wereld, en het bewustzijn en de woede van de mensen wordt steeds groter en duidelijker. In veel landen, waar ze het verband tussen corruptie en ongelijkheid hebben gelegd, zijn mensen de straat opgegaan zoals we hebben gezien in IJsland, Brazilië, Guatemala, Moldavië, Turkije, Oekraïne, Zuid-Korea, en verschillende andere landen. In andere gevallen is dit nieuwe bewustzijn tot uiting gekomen bij de verkiezingen.
Tijd voor veiligheid
Het is tijd voor veiligheid: in veel landen krimpt de ruimte voor civil society. Journalisten, filmmakers, klokkenluiders, en activisten belanden in toenemende mate in de gevangenis voor het opstaan tegen en openlijk uitspreken van corruptie. Wetten worden aangepast om het steeds moeilijker te maken voor NGOs te functioneren, om de media de mond te snoeren en rechters en officieren in het justitiële systeem te verzwakken.
Tijd voor vertrouwen
Het is tijd voor vertrouwen: een nauwe samenwerking tussen de private sector, maatschappelijke organisaties en overheid kan onze collectieve inzet vormen en versterken. Ons doel is om verandering teweeg te brengen en vertrouwen op te bouwen, met transparantie en integriteit.
Concrete oproep aan anti-corruptiebeweging
De conferentie riep iedereen binnen de anti-corruptie beweging op om:
- krachten te bundelen om openbare aanklagers in Brazilie te ondersteunen, waar nieuwe wetgeving hun werk bedreigt.
- activisten zoals Joe Moses, die werd lastig gevallen op zijn reis uit Papoea-Nieuw-Guinea naar Panama, te beschermen.
- journalisten die schrijven over corruptie en worden bedreigd als gevolg van het goede werk wat ze doen, zoals Okke Ornstein, die werd aangehouden in Panama op verdenking van smaad en laster, te vrijwaren.
Gratie verleend aan Ornstein
Tijdens de IACC is er door anti-corruptie activisten gedemonstreerd tegen de aanhouding van Ornstein. Ook heeft de voorzitter van Transparency International, Jose Ugaz, een oproep gedaan aan de president van Panama, Juan Carlos Varela, tot vrijlating van Okke Ornstein, waarbij Ugaz benadrukte dat de aanhouding van Ornstein een bedreiging is voor de vrijheid van meningsuiting.
Ornstein werd half november bij binnenkomst in Panama opgepakt. De reden voor zijn aanhouding waren artikelen die hij op zijn weblog Bananama Republic publiceerde over dubieuze activiteiten van de Canadese zakenman Monte Friesner in Panama. De aanklacht was laster en smaad.
Afgelopen dinsdag maakte de Panamese autoriteiten lijst bekend met daarop gedetineerden die worden vrijgelaten, mits betrokkenen de komende drie dagen geen bezwaar maken. President Varela heeft ook aan Ornstein gratie verleend en de journalist zal naar verwachting aanstaande vrijdag weer op vrije voeten zijn. Terwijl de verleende gratie heel goed nieuws is, zouden journalisten in de eerste plaats niet mogen worden aangehouden voor het rapporteren over corruptie.