Amsterdam, 16 december 2016 – Uit een lijst met integriteitsschendingen die burgemeester Eberhard van der Laan (PvdA) afgelopen dinsdag naar de gemeenteraad heeft gestuurd blijkt dat het aantal fraudegevallen bij de gemeente Amsterdam hoger ligt dan de vier gevallen die tot op heden bekend waren. Over een periode van vier jaar zijn 32 meldingen van fraude onderzocht waarvan 19 terecht bleken. Dit heeft uiteindelijk geleid tot negen ontslagenen. Het ging om onder meer diefstal, corruptie, belangenverstrengeling, uitkeringsfraude en verduistering.

De Telegraaf heeft een beroep gedaan op de Wet openbaarheid van bestuur om inzicht te krijgen in de integriteitsschendingen bij de Gemeente Amsterdam. Burgemeester Eberhard van der Laan heeft deze vervolgens naar de gemeenteraad gestuurd. In zijn begeleidend schrijven noemt Van der Laan het aantal fraudegevallen in de stad “aanzienlijk”

Fraudegevallen

Amsterdam zou ruim 250.000 euro aan schade hebben geleden doordat een medewerker van een gemeentelijke dienst via zijn eigen onderneming facturen stuurde voor niet-uitgevoerde werkzaamheden. Deze werkzaamheden zouden wel zijn uitgevoerd door andere partijen, maar tegen een lagere vergoeding dan gefactureerd.

In een ander geval maakte de politie melding van een onderzoek naar iemand die zich voordeed als gemeenteambtenaar en verblijfsvergunningen zei te verkopen. Deze persoon bleek daadwerkelijk bij de gemeente te werken en zou in zeker één geval geld van iemand zonder verblijfsstatus hebben ontvangen.

Bij het cluster Ruimte en Economie zijn twee gevallen van fraude bekend geworden. Een externe medewerker van ‘Ruimte en Economie’ zou geprobeerd hebben een aanbesteding te beïnvloeden en een medewerker van ditzelfde cluster zou aan zijn woonadres een kraan hebben laten vervangen en de factuur van ruim duizend euro naar het stadsdeel hebben gestuurd.

Anti-fraudeoffensief

Vier grote fraudegevallen binnen de Gemeente Amsterdam kwamen eerder al aan het licht. Een medewerker van stadsdeel West sluisde miljoenen weg door geld over te maken naar het bedrijf van zijn vriendin. In stadsdeel Noord maakten ambtenaren jarenlang misbruik van hun positie, onder andere doordat opdrachten gegund zijn aan bedrijven die normaal in een andere branche actief zijn, en voor te hoge bedragen werden gefactureerd. In West zijn vijf ambtenaren formeel verdacht van ambtelijke corruptie. Ook werkte een stagiair mee aan factuurfraude, waardoor de stad 28.650 euro schade opliep.

Vanwege deze zaken, die in drie van de vier gevallen aan het licht kwamen door tips van de politie of de FIOD, startte de burgemeester dit jaar een zogenoemd ‘antifraudeoffensief’ waarbok ambtenaren cursussen krijgen over integriteit. Verder voerde Van der Laan met alle directeuren en stadsdeelsecretarissen gesprekken om de zwakke plekken van de organisatie in kaart te brengen. De Raad wordt voortaan jaarlijks ingelicht over fraudegevallen.

Gebrek aan kennis & transparantie bij gemeenten

Gemeenten lijken kennis te missen om misbruik, oneigenlijk gebruik of fraude aan te pakken. Het is noodzakelijk voor gemeenten om vorm en inhoud te geven aan het bestrijden van fraude in het gemeentelijke domein. Echter is dit terrein voor gemeenten relatief nieuw en onbekend. Dat zet de deur naar fraude, misbruik of oneigenlijk gebruik open, zeker wanneer een gemeente organisatorische processen niet op orde heeft.

Vaak is het gebrek aan transparantie het grootste risico. De afgelopen jaren is de roep om transparantie van specifieke financiële informatie gegroeid. Het vrijgeven van bestuurlijke en financiële informatie van gemeenten en provincies past goed in het streven naar een open overheid. Er is nog heel wat te verbeteren op dit vlak, onder andere dat financiële informatie specifieker en beter te vergelijken moet zijn en dat er meer vraag naar informatie is door zowel gemeenten als burgers, beide nationaal en internationaal. Ook moet de toegankelijkheid van de informatie voor belanghebbenden vergroot worden: deze informatie is tot nu toe nog vrijwel exclusief het werkterrein van specialisten.

Om fraude in het gemeentelijke domein effectiever aan te pakken is het zaak om de bestaande kennis beter te delen met de betrokken partijen. Daarnaast zullen gemeenten de handhavingscapaciteit in het gemeentelijke domein moeten versterken. Gemeenten hebben de laatste jaren veel geïnvesteerd in de verbetering van de gemeentelijke handhaving op het terrein van de bestrijding van uitkeringsfraude. Het instrumentarium dat hiervoor is ontwikkeld, gaat veelal uit van individuele fraudeurs. In andere gemeentelijke domeinen heeft fraude een meer georganiseerd karakter, is de fraude minder eenduidig vast te stellen en betreft het vaak ondernemingen in plaats van individuen. Dit vraagt om een ander type expertise dan nu aanwezig binnen deze gemeentelijke afdelingen.