Amsterdam, 28 februari 2017 – In het Europees Parlement (EP) heeft zich vanochtend een grote meerderheid uitgesproken vóór belangrijke ontwikkelingen op het gebied van anti-witwas en corruptie regelgeving. De Europese volksvertegenwoordigers hebben de door het Parlement voorgestelde wijzigingen van de Vierde Antiwitwasrichtlijn aangenomen. De belangrijkste punten betreffen regels rondom de registratie in Europa van de vaak anonieme uiteindelijke belanghebbenden (UBOs) achter bedrijvenconstructies.

Panama Papers leiden tot scherpere anti-witwasregels in Europa

Naar aanleiding van de onthullingen door de Panama Papers had de Europese Commissie in juli van vorig jaar een aantal wijzigingen voorgesteld wat betreft de tekst van de Vierde Antiwitwasrichtlijn uit 2015. Vervolgens zijn de parlementaire aan de slag gegaan met een nieuwe versie van de Richtlijn. Over dit voorstel is vanochtend gestemd. De wijzigingen zijn bedoeld om het gebruik van de door de Panama Papers blootgelegde anonieme structuren in Europa te beëindigen. Deze juridische en vennootschappelijke constructies worden vaak ingezet om de echte eigenaren (uiteindelijke belanghebbende, oftewel UBOs) achter bedrijven en hun financiën voor de fiscus en het publiek te verbergen. Het Parlement gaat in haar vanochtend aangenomen tekst verder dan de door de Commissie in juli 2016 voorgestelde wijzigingen.

Meer transparantie omtrent UBOs en trusts

De hieronder samengevatte wijzigingen zijn aangenomen nadat 87 Europarlementariërs (EPs) vóór en één tegen heeft gestemd. Vier EPs hebben zich onthouden.

Volgens de tekst van het EP moet de nieuwe versie van de Richtlijn de volgende punten bevatten:

Vennootschappen

• Er moeten volledig openbare registers komen waarin informatie over UBOs van alle in de Europese Unie (EU) aanwezige vennootschappen geregistreerd zal worden.
• De definitie van UBO moet gewijzigd worden van het huidige (ook in de Nederlandse wetgeving gehanteerde) percentage van 25% naar 10% aandeel of zeggenschap in een entiteit.
• Entiteiten van buiten de EU die enige link met de EU hebben (bijvoorbeeld een bankrekening of vastgoed in de EU) worden ook verplicht om hun UBO registreren.

Trusts

• De in het Nederlands stelsel onbekende rechtsvorm van een trust (niet te verwarren met een Nederlands trustkantoor) moet worden meegenomen in anti-witwas regelgeving. Alle vormen van trusts, zowel commercieel als niet-commercieel, moeten informatie over hun UBO in openbaar toegankelijke registers registreren.
• Alle trusts die enige link met de EU hebben, zullen hun UBO moeten registeren, waaronder trusts wiens UBO in de EU geregistreerd is, in de EU vastgoed bezit, in de EU aandelen houdt, of een bankrekening in de EU heeft.
• De definitie van een UBO achter een dergelijk trust moet breder worden en ook zien op de volgende partijen van een trust: alle settlor(s), trustee(s), begunstigden en elke natuurlijke persoon die direct of indirect op een andere manier eigendom uitoefent.

Uiteindelijke eigenaren

• Banken zullen verplicht worden een relatie met een klant te beëindigen als de bank niet in staat is om de UBO achter de bewuste klant te identificeren of als de bank twijfels heeft aan de identiteit van de opgegeven UBO.
• Entiteiten mogen geen senior managers opgeven in plaats van de eigenlijke UBO als de bewuste manager niet aan de criteria van een UBO voldoet. Op basis van uitzonderingen mag een dergelijke senior manager wel worden opgegeven, maar uitsluitend met de expliciete verwijzingen dat het een senior manager en dus niet de eigenlijke UBO betreft.

Europa geeft goed voorbeeld – nu nog Nederland

De stemming van het EP van vanochtend is een belangrijke stap richting meer transparantie omtrent de daadwerkelijke eigendomsstructuren achter schimmige constructies. De registers en de scherpere UBO- en trust-definities zullen handhavers, journalisten en maatschappelijke organisaties in Europa in staat stellen om illegale activiteiten en geldstromen sneller en efficiënter op te sporen, erover te berichten en vervolgingen in te stellen. Een schoolvoorbeeld van dergelijke praktijken in de EU uit de recente geschiedenis is Viktor Janoekovitsj. Door middel van een reeks lege vennootschappen en trusts heeft de voormalige Oekraïense president naar verluidt ontzettend grote (publieke) geldbedragen uit eigen land geschaft en in verschillende Europese landen witgewassen.

Het EP hoopt dat met de vanochtend aangenomen wijzigingen van de Richtlijn soortgelijke constructies in de EU tot het verleden zullen behoren. Transparency International Nederland (TI-NL) is verheugd met deze stap en moedigt de Europese instellingen aan door te zetten naar aanleiding van deze positieve ontwikkelingen. De EU moet op internationaal niveau een leidende en voorbeeldige rol vervullen wat betreft de strijd tegen corruptie en witwassen.

TI-NL roept de Nederlandse wetgever op om de door het EP aangenomen wijzigingen over te nemen in de plannen voor de implementatie van de Richtlijn, met name wat betreft het UBO-register, de aangepaste UBO-definitie en de status van buitenlandse trusts in Nederland.