Amsterdam, 16 mei 2017 — Boekentip van de week: afgelopen donderdag is Football Leaks: de smerige deals in het betaald voetbal verschenen. In het kader van de lancering van het boek kwam NRC met een aantal nieuwe onthullingen. Onderzoek naar aanleiding van de gelekte documenten van Football Leaks laat zien dat het waarschijnlijk is dat het Amsterdamse trustkantoor BK Group belastingontduiking door voetbalvedetten als Suárez en Di María heeft gefaciliteerd. Daarnaast heeft NRC aan het licht gebracht dat BK Group dubieuze klanten bediend heeft, waaronder een Mexicaanse oud-politicus die verdacht wordt van witwassen van drugsgeld.

Afgelopen week was behoorlijk desastreus voor het Amsterdamse trustkantoor BK Group. Eerst kwam NRC met een nieuw hoofdstuk uit de Football Leaks. Dit keer over topvoetballers Luis Suárez (oud Ajacied, nu FC Barcelona) en Ángel di María (oud Manchester United, nu Paris St Germain) die miljoenen aan sponsor- en imagorechten met hulp van het trustkantoor naar Panama zouden hebben gesluisd. Het vermoeden bestaat dat de internationale vedetten deze route hebben gekozen om geen of weinig belasting over een deel van hun inkomsten te hoeven betalen.

Footballs Leaks is een klokkenluidersplatform dat vorig jaar 1,9 terabyte digitale data aan het Duitse weekblad Der Spiegel ter beschikking stelde. Deze onvoorstelbare hoeveelheid aan digitale data (18,6 miljoenen documenten) is qua omvang ongeveer gelijk aan 500.000 bijbels en daarmee de grootste verzameling gelekte data in de geschiedenis van het voetbal. Teveel voor Der Spiegel om allemaal zelf te analyseren. Daarom schakelden de Duitse journalisten het European Investigative Collaborations in, een samenwerkingsverband van onderzoeksjournalisten waar onder meer NRC aan deelneemt.

Belastingontduiking topvoetballers via trustkantoor

Onder de gelekte documenten hebben onderzoeksjournalisten van NRC een reeks contracten en gerelateerde brieven ontdekt die bewijzen dat Di María de uiteindelijke belanghebbende is van een door BK Group opgezette constructie die in Panama eindigt. Vanwege ‘integriteitsrisico’s’ werden deze constructies voor ‘bekende sporters’ niet vanuit het hoofdkantoor van BK Group opgezet. Zo laat een door Di María ondertekende brief zien dat dit soort klanten via een speciaal daarvoor gestichte B.V. (LMP Bomore) vanuit het woonadres van de directeur van BK Group in Naarden werd bestuurd.

Volgens NRC verdiende de BK Group zeer goed aan deze speciale klanten: jaarlijks 2,5 procent van de waarde van de sponsorcontracten van Di María. Dit was zo lucratief dat de zaken doorgingen, ook toen meerdere bekende banken, waaronder ABN AMRO en ING, LMP Bomore de deur wezen vanwege aanwijzingen van belastingontduiking. De onbekendere Citco Bank was wel bereid de betalingen naar Panama te faciliteren.

De problemen rondom deze speciale klantenportefeuille namen echter niet af. Vorig jaar kwam aan het licht dat de Spaanse autoriteiten met een strafonderzoek tegen Di María bezig zijn. Ook in Frankrijk werden Di María’s belastingconstructies inmiddels door de autoriteiten onderzocht. In plaats van alle banden te verbreken en melding te maken bij de Nederlandse toezichthouder en/of de Financial Intelligence Unit (FIU), koos BK Group er kennelijk voor de problemen te negeren en de lopende contracten uit te dienen.

Mexicaans drugsgeld mogelijk witgewassen via Nederland

Later in de week en in de weekendeditie van NRC werd vervolgens melding gemaakt van een aantal dubieuze klanten van BK Group die niets met voetbal te maken hebben. Volgens de krant bedient de BK Group naast de Zuid-Amerikaanse voetballers ook (voormalig) politici van over de hele wereld. Ook wat betreft deze klantenkring lijken de dingen niet altijd gegaan te zijn zoals toezichthouders en de wet het voorschrijven. Zo blijkt uit onderzoek van NRC dat opsporingsdienst FIOD in 2014 bij BK Group op de stoep heeft gestaan om dossiers van verdachte Oekraïense politici op te halen.

De meest bedenkelijke klant in dit kader is echter de voormalige Mexicaanse politicus Oscar Lara, afkomstig uit de door drugsgeweld geteisterde deelstaat Sinaloa. Voor Lara richtte BK Group in het verleden een Nederlandse B.V. op, Riana International B.V. Zoals vaak gebruikelijk, is het trustkantoor als nominee bestuurder van deze Nederlandse B.V. opgetreden. Daarnaast zijn er tussen de B.V. en de uiteindelijke belanghebbende, Oscar Lara, ten minste drie stichtingen in Panama en Curaçao opgericht. Dit is een veelgebruikte constructie om belastingontduiking te faciliteren, maar ook om de identiteit van de eigenlijk begunstigde te verhullen.

Aanvullend onderzoek levert nog meer zorgen op

Volgens NRC constateerde BK Group vorig jaar dat er aanvullend onderzoek moest worden gedaan naar deze Mexicaanse klant. Door de aanhoudende florerende drugsmarkt in Mexico worden steeds vaker vermoedens geuit dat het daaruit voortvloeiende geld via internationale financiële routes en banken wordt witgewassen. Zo deed het Amsterdamse advocatenkantoor Prakken d’Oliveira in februari aangifte tegen Rabobank Groep vanwege witwassen van winsten van Mexicaanse drugskartels. Vergelijkbare berichtgeving was aanleiding voor BK Group om te onderzoeken of er een dergelijke vermoedens waren met betrekking tot hun Mexicaanse klant.

Daarnaast liep Lara kennelijk achter met het verstrekken van financiële stukken aan BK Group. Dit laatste werd met name actueel toen bleek dat hij via zijn Nederlandse B.V. een lening van tien miljoen euro bij een omstreden Andorrese bank zou hebben gesloten. Deze lening zou twee haken hebben. Ten eerste werd deze Andorrese bank in 2015 door het Amerikaanse ministerie van Financiën op een zwarte lijst gezet als ‘eersteklas witwasrisico’. Bovendien zou de lening formeel bedoeld zijn geweest voor een vastgoedproject aan de Mexicaanse kust, dat echter nooit van de grond is gekomen. Ook dit levert een vermoeden van witwassen van crimineel geld op. Kortom: het nader onderzoek leverde nog meer zorgen op voor BK Group.

Toezichthouder DNB, de wet en de door BK Group ondertekende code van de brancheorganisatie van trustkantoren eisen in dit soort gevallen het verbreken van de klantrelatie. Ook moet in dit soort gevallen melding worden gemaakt aan de FIU. Opnieuw lijkt BK Group in eerste instantie behoud van de klantrelatie voorrang te hebben gegeven. In plaats van afscheid nemen en melding doen, doet BK Group volgens NRC via de advocaat van Lara een voorstel voor een aangepaste dienstverlening met een hogere vergoeding. Pas wanneer duidelijk wordt dat een Andorrese rechter onderzoek doet naar Lara lijkt voor BK Group het moment gekomen om afstand van hun in opspraak geraakte klant te doen, en melding te doen bij de FIU.

Het Openbaar Ministerie onderzoekt enkele verdachte transacties bij het Amsterdamse trustkantoor BK Group. Ook het moederbedrijf van de BK Group, Value8, laat een onafhankelijke partij onderzoek doen naar de beschuldigingen aan het adres van het dochterbedrijf. Bovendien heeft Value8 publicatie van haar jaarverslag opnieuw uitgesteld: het bedrijf zal het jaarverslag later deze week publiceren zonder bijbehorende accountantsverklaring. TI-NL zal de ontwikkelingen in deze zaak met interesse volgen: het is belangrijk dat in Nederland kritisch gekeken wordt naar de faciliterende rol die Nederlandse bedrijven spelen bij mogelijke corruptiezaken.

Onthullingen vermoedens witwassen en belastingontduiking uiterst relevant

De in dit stuk besproken gevallen van vermoedens van belastingontduiking en faciliteren van witwassen door een Amsterdams trustkantoor laten wederom zien dat er door de Panama Papers en de daarop volgende Football Leaks belangrijke informatie is vrijgekomen. Onderzoeksjournalisten laten door analyses zien hoe ongeoorloofde constructies en routes naar belastingparadijzen worden opgezet en hoe de Nederlandse dienstverlening wordt gebruikt — en zich laat gebruiken — door internationale criminelen.

Wilt u meer weten over witwasrisico’s in Nederland en hoe het onderwerp ‘uiteindelijke belanghebbende’ (oftewel ultimate beneficial owner, UBO) hierin een centrale rol speelt, dan kunt u hier een uitgebreid onderzoeksrapport van Transparency International Nederland over dit thema vinden.