Amsterdam, 6 november 2017 – De onthullingen rondom de Paradise Papers, gepubliceerd op 5 november door het International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ) en haar partners, laten zien hoe de rijken en machtigen over de hele wereld in staat zijn hun rijkdom te verbergen door middel van complexe en ondoorzichtige fiscale structuren die hen in staat stellen hun zakelijke transacties geheim te houden en belasting te ontwijken.
Deze geheime structuren kunnen ook worden gebruikt voor corruptie, witwassen en andere criminele activiteiten. Zoals ICIJ schrijft in de introductie van Paradise Papers: “Hoewel het hebben van een offshore-entiteit vaak legaal is, trekken de geheime fiscale structuren witwassers, drugshandelaren en kleptocraten aan die in de schaduw willen opereren.”
Paradise Papers onthullen geheim financieel universum
Het grote volume van de documenten van Paradise Papers verwijst naar een enorm, geheim parallellopend financieel universum: 13,4 miljoen bestanden werden geanalyseerd door 381 journalisten, 96 media in 67 landen. De betrokken landen zijn Kazachstan, Litouwen, Rusland, Oekraïne, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten.
“De high-profile lijst van mensen en bedrijven in dit laatste schandaal is schokkend. Het is duidelijk dat financiële toezichthoudende autoriteiten en wetgevers zich moeten realiseren dat het systeem kapot is. Complexe, grensoverschrijdende structuren worden gebruikt om een breed scala aan geheime activiteiten mogelijk te maken, waaronder corruptie, fraude en verkeerde belastingregelingen”, aldus Delia Ferreira Rubio, voorzitter van Transparency International.
“Teveel mensen vinden manieren om hun rijkdom te verbergen. Als die rijkdom voortkomt uit de opbrengsten van corruptie, betekent dit dat criminelen de middelen krijgen toegeworpen om van onwettig verkregen geld te leven. Te vaak wordt geld dat moet worden gebruikt om het leven van gewone mensen te verbeteren, overgeheveld door corrupte ambtenaren en vervolgens gebruikt om luxe levensstijlen te financieren. Hier moet een einde aan komen.”, vulde Ferreira Rubio aan.
Opmerkelijke namen duiken op in Paradise Papers
Opnieuw geeft de wereld van belastingparadijzen geheimen prijs over publieke figuren die verborgen offshore-investeringen blijken te hebben, en grote corporates zoals Apple, Nike en Uber die belastingparadijzen benutten om belasting te ontwijken en omstreden deals te verhullen. De Paradise Papers onthullen onder meer dat de Amerikaanse minister van economische zaken, Wilbur Ross, zaken doet met omstreden Russen uit de kring rondom president Poetin. Naar verluidt doet Ross zaken met het Russische bedrijf Sibur, waarvan Poetins schoonzoon mede-eigenaar is. Ook miljardairsvriend van Poetin, Gennady Timchenko is mede-eigenaar van dit bedrijf. Timchecnko werd na de Russische inval op de Krim op de Amerikaanse sanctielijst gezet. Ross is als minister onder meer verantwoordelijk voor de handelsbetrekkingen met Rusland en is betrokken bij de uitvoering van sancties.
Een andere opmerkelijke naam in de Paradise Papers is Stephen Bronfman, de fondsenwerver van de Canadese premier Justin Trudeau. Hij zou betrokken zijn geweest bij het wegsluizen van miljoenen dollars naar de Kaaimaneilanden. De premier riep na de onthullingen uit de Panama Papers nog op tot wereldwijde actie tegen belastingontwijking. Ook noemenswaardig zijn de 10 miljoen pond aan investeringen van de Britse Koningin Elizabeth II in een bedrijf dat tegen woekerrente op afbetaling huishoudelijke apparatuur verkoopt aan Britse consumenten.
Twee Russische miljardairs hebben volgens de documenten via ingewikkelde offshore-constructies belangen gekocht in de grote Engelse voetbalclubs Everton en Arsenal. Verder duiken ook de namen van de U2-zanger Bono en zangeres Madonna op in de Paradise Papers. De Amerikaanse zangeres zou een farmaceutisch bedrijf gebruiken om belasting te ontwijken, de Ierse U2-zanger zou daartoe in een winkelcentrum in Litouwen hebben geïnvesteerd. Ook andere regeringsleiders, ministers en prominenten uit de muziek- en kunstwereld blijken bedrijven in belastingparadijzen te hebben die tot nu toe onbekend waren. Prominente Nederlanders in de gegevens zouden vooral vermogende ondernemers zijn, die bijvoorbeeld bedrijven hebben om hun luxe schepen te beheren of om investeringen te doen in het buitenland.
De volledige impact van de Paradise Papers zal pas de komende dagen, weken en maanden duidelijk worden. De mediapartners van ICIJ zijn van plan om deze week dagelijks verhalen te publiceren, terwijl juridische analyses ongetwijfeld nog veel langer door zullen gaan.
Geheimhouding is funest
Het feit dat er weer een dergelijk grote onthulling is gedaan, laat zien dat geheimhouding in de financiële sector nog steeds een enorm probleem is. Complexe grensoverschrijdende juridische structuren worden gebruikt om een breed scala aan illegale activiteiten te vereenvoudigen, van corruptie en fraude tot misbruik van belastingregelingen.
Het werkelijke schandaal zit hem in het feit dat belastingontwijking wettelijk gezien legaal is. Er worden dus feitelijk geen wetten geschonden maar er wordt gebruikt gemaakt van slecht ontworpen of slecht op elkaar aansluitende wetten. Wie over voldoende financiële middelen beschikt om advocaten en accountants in te huren die de trucjes beheersen, kan de verplichtingen ontlopen waaraan gewone burgers zich wel moeten houden.
Transparantie uiteindelijke belanghebbenden – Het zou niet langer mogelijk moeten zijn dat individuen hun identiteit achter schimmige rechtspersonen kunnen verbergen. Om dit tegen te gaan moeten alle landen centrale, openbare registers van de echte eigenaars van bedrijven houden – de zogenaamde UBO-registers. Regeringen over de hele wereld moeten eisen dat elk bedrijf dat zich aanbiedt voor een openbare opdracht of onroerend goed aankoopt of verkoopt, de informatie rondom de uiteindelijke belanghebbenden vastlegt en openbaar maakt.
Anti-witwasmaatregelen – Transparency International Nederland (TI-NL) roept overheden op tot effectief anti-witwastoezicht op de financiële dienstverleners die hun brood verdienen aan het opzetten van deze schimmige constructies voor hun cliënten. Advocatenkantoren, trustkantoren en andere tussenpersonen die offshorebedrijven en trusts opzetten, zoals Appleby en Mossack Fonseca, moeten hun klanten kennen (due diligence uitvoeren) en verdachte transacties of andere verdachte activiteiten melden aan de autoriteiten. Zij zouden geen geheimhouding aan moeten kunnen bieden. Wanneer financiële dienstverleners hun verplichtingen niet nakomen, moeten autoriteiten passende sancties opleggen, van boetes en het innemen van vergunningen tot de vervolging van personen.
Luxe goederen en onroerend goed – Transparency International Nederland (TI-NL) dringt aan op strengere maatregelen om de financiële sector en haar deelnemers te reguleren, waaronder makelaars in onroerend goed, advocaten en bankiers. Er moeten speciale due diligence-eisen bestaan die worden afgedwongen door de verkopers van luxe artikelen, waaronder onroerend goed in centra zoals Londen en New York, om ervoor te zorgen dat het geld dat wordt gebruikt voor de aankoop niet de opbrengst is van corruptie.
Geen garantie meer om buiten het zicht te blijven
In de nasleep van de Panama Papers vorig jaar zijn er in 79 landen ten minste 150 onderzoeken, audits of onderzoeken aangekondigd en onderzoeken overheden meer dan 6.500 belastingbetalers en bedrijven. De Paradise Papers moeten niet alleen leiden tot onderzoeken, maar moeten ook aantonen hoe belangrijk het is om een einde te maken aan geheimhouding in het financiële systeem.
De boodschap van het nieuwe lek is duidelijk: geen enkele belastingontduikende politicus, corporate of welvarende persoon achter de schermen kan er zeker van zijn dat hun zakelijke transacties buiten het zicht blijven. Wat er ook gebeurt in de donkere krochten van de internationale financiële wereld, het kan altijd aan het licht worden gebracht.
TI-NL zal de komende weken via www.transparency.nl vaker berichten over de nieuwe reeks onthullingen. Voor dagelijkse updates over anti-corruptie volg ons op Twitter, Facebook of meld je hier aan voor onze nieuwsbrief.