Amsterdam, 30 januari 2018 – Zwitserland, de Verenigde Staten en de Kaaimaneilanden zijn ’s werelds grootste bijdragers aan financiële geheimhouding, volgens de nieuwe editie van de Financial Secrecy Index van Tax Justice Network (TJN). Transparency International Nederland (TI-NL) is partnerorganisatie van TJN en lanceert de index dit jaar in Nederland. Nederland is 27 plaatsen gestegen sinds de laatste editie en staat nu op nummer 14 op de ranglijst van ’s werelds meest heimelijke landen wat betreft financiële dienstverlening.
Financiële geheimhouding is een belangrijke facilitator van financiële criminaliteit en illegale geldstromen, waaronder witwassen, corruptie en belastingontduiking. Jurisdicties die er niet in slagen om de sluier rondom financiële geldstromen op te heffen, ontkennen burgers elders hun mensenrechten en verergeren de wereldwijde ongelijkheid.
De Top 20 van de Financial Secrecy Index 2018:
- Zwitserland
- Verenigde Staten
- Kaaimaneilanden
- Hong Kong
- Singapore
- Luxemburg
- Duitsland
- Taiwan
- Verenigde Arabische Emiraten (Dubai)
- Guernsey
- Lebanon
- Panama
- Japan
- Nederland
- Thailand
- British Virgin Islands
- Bahrain
- Jersey
- Bahamas
- Malta
Nederland geheimhoudingsland
Nederland is één van de grote stijgers in de financiële geheimhoudingsindex van 2018 en bereikte de 14e positie (van de 112 landen) – een stijging van 27 plaatsen ten opzichte van de laatste index in 2015 (41ste plaats van de 92 landen). De waarde van de Financial Secrecy Index (FSI) wordt verkregen door de zogenoemde Secrecy Score te combineren met het Global Scale Weight. De Secrecy Score meet hoe heimelijk een rechtsstaat is en het Global Scale Weight geeft weer hoe groot een financieel centrum is in termen van financiële dienstverlening aangeboden aan ‘non-residents’.
De stijging van de FSI-ranking voor Nederland is te wijten aan een fikse toename van de geheimhoudingsscore met 66 punten op een potentiële 100 en een stijging van 17,5 punten ten opzichte van de index in 2015. Hoewel we met 1% van de totale offshore dienstverlening wereldwijd nog steeds een kleine speler zijn, is ook het Global Scale Weight – en dus de offshore dienstverlening in Nederland – enorm toegenomen met maar liefst 180% sinds de laatste editie van de FSI.
Hoewel Nederland bekend staat als een belastingparadijs voor bedrijven en er jaarlijks miljarden euro’s aan winsten door ons land stromen, wordt dit niet meegenomen in de maatvoering voor de index. De FSI is geen index voor belastingparadijzen. De FSI kijkt naar de markt voor offshore-services in plaats van naar financiële stromen die via dochterondernemingen van multinationale bedrijven worden doorgestuurd. Volgens de FSI-methodiek is Nederland goed voor minder dan 1 procent van de mondiale markt voor offshore financiële diensten.
Nederland herbergt 12.000 ‘bijzondere financiële instellingen’ (BFI’s) die door buitenlandse multinationals worden gebruikt om jaarlijks €4.000 miljard door Nederland te transporteren – ongeveer tien keer het bruto nationaal product van Nederland. Volgens het Internationaal Monetair Fonds (IMF) kunnen deze stromen van buitenlandse directe investeringen via BFI’s niet worden begrepen zonder rekening te houden met de cruciale rol die Nederland speelt op het gebied van internationale belastingontwijking door ondernemingen.
De sterke financiële infrastructuur die sinds de jaren vijftig in Nederland is ontwikkeld, maakt het een populair doorvoerland voor multinationale ondernemingen en rijke individuen. Hoewel de aanwezigheid van BFI’s een economische waarde van € 3-3,4 miljard per jaar toevoegt, is de omvang van de verliezen aan (belasting)inkomsten van derde landen nog steeds onduidelijk. Ramingen lopen van 145 miljoen euro tot 800 miljoen euro aan verliezen enkel voor ontwikkelingslanden. De Nederlandse overheid is tot nu toe terughoudend geweest in het bieden van voldoende transparantie over belastingontwijkingsprogramma’s. Ook heeft zij vooralsnog geen stappen ondernomen om de risico’s verbonden aan de financiële sector in Nederland te verminderen.
Waar komt de fikse stijging vandaan?
Er worden twintig deelindicatoren meegenomen in de uiteindelijke index. Zo wordt er gekeken naar de aanwezigheid van een centraal register van uiteindelijke belanghebbenden, oftewel het UBO-register waarin de uiteindelijk belanghebbende (de natuurlijke persoon die, al dan niet achter de schermen, bij een onderneming of rechtspersoon aan de touwtjes trekt) wordt opgenomen. Met een dergelijk register kan worden achterhaald naar wie een geldstroom gaat en zo kan het verbergen van corrupte betalingen, fiscale misdrijven en belastingfraude worden bemoeilijkt. Dit register had in juni 2017 met de implementatie van de vierde anti-witwasrichtlijn al operationeel moeten zijn. Nederland faalde hier echter in en wordt nu gezien als één van de landen die behoort tot de coalition of the unwilling. Op dit onderdeel ontvangt Nederland dan ook de volledige geheimhoudingsscore van 100%.
Verder zijn er de niet-geregistreerde aandelen aan toonder: de Nederlandse wetgeving staat toe dat naamloze vennootschappen (NV’s), zowel beursgenoteerd als niet-beursgenoteerd, aandelen op naam of aan toonder uitgeven, waarbij informatie over de houder van aandelen niet is vereist. Het Global Forum specificeert: “Belastingaangiften voor niet-beursgenoteerde NV’s vereisen informatie over alle aandeelhouders, de naam van de stad en of ze al dan niet in het buitenland verblijven.” Omdat Nederland anonimiteit van aandeelhouders nog steeds toelaat, krijgt Nederland de volledige geheimhoudingsscore van 100%.
Nederland ontvangt tevens de gehele geheimhoudingsscore op het gebied van de publicatie van jaarcijfers. Niet alle bedrijven hoeven hun cijfers te publiceren in Nederland. Uitzonderingen bestaan voor bedrijven waarbij het consoliderende bedrijf zich in de EU bevindt, de geconsolideerde jaarrekening in het Duits of Frans wordt gepubliceerd en de consoliderende entiteit de volledige aansprakelijkheid heeft voor eventuele schulden van de Nederlandse rechtspersoon. In de praktijk stelt dit multinationals in staat om accounts in Nederlandse dochterondernemingen te verbergen.
Lange weg voor de boeg
Na de laatste financiële crisis hebben verdere schandalen geleid tot een grotere impuls voor meer transparantie, zoals de vraag naar openbare registers van uiteindelijke belanghebbenden. Ook deze vooruitgang bewijst zich moeilijk, omdat krachtige gevestigde belangen met “behulpzame” regeringen samenwerken om deze vooruitgang te blokkeren. Zoals is gebleken uit de Panama Papers en meest recentelijk de Paradise Papers, is het met het huidige beleid nog steeds mogelijk en relatief eenvoudig om belasting te ontwijken of te ontduiken, de herkomst van activa te verduisteren en de identiteit van de uiteindelijke belanghebbende (UBO) te verbergen. Dit kan gedaan worden door het opzetten van complexe structuren met lege vennootschappen en trusts in offshore geheimhoudingsgebieden, door het gebruik van aandelen aan toonder, door misbruik van ‘nominee directors’ als schijnaandeelhouders, door het verbergen van accounts in Nederlandse dochterondernemingen, of zelfs een combinatie van al het voorgaande.
De Financial Secrecy Index 2018 laat zien dat het huidige beleid belastingontwijking faciliteert en niet voorkomt dat corrupt geld door ons land stroomt. De hoge geheimhoudingsscore van Nederland toont aan dat ons land grote vooruitgang moet boeken in de richting van bevredigende financiële transparantie. Als ons land een volwaardige rol wil spelen in de moderne financiële gemeenschap en illegale geldstromen, inclusief stromen afkomstig van belastingontduiking, agressieve belastingontwijkingspraktijken, corrupte praktijken en criminele activiteiten, wil belemmeren en ontmoedigen, moet het actie ondernemen op de grootste pijnpunten en voldoen aan de internationaal aanvaardbare normen. Van groot belang hierbij is dat we transparantie geven over de uiteindelijke belanghebbenden en systematisch informatie uitwisselen met belastingautoriteiten.
TRANSPARENCY INTERNATIONAL NEDERLAND
Voor meer informatie neem contact op met:
Lotte Rooijendijk
T: +31 6 555 293 29
E: l.rooijendijk@transparency.nl / communicatie@transparency.nl
Voor dagelijkse updates over anti-corruptie updates volg ons op Twitter, Facebook of meld je hier aan voor onze nieuwsbrief.