Amsterdam, 8 januari 2018 – De laatste schikking van 2017 onder de Foreign Corrupt Practices Act (FCPA) was die met Keppel Offshore & Marine ter waarde van €352 miljoen voor het betalen van steekpenningen in Brazilië, op plaats 7 in de top tien grootste FCPA-schikkingen ooit. De nummer 1 in de top 10 grootste FCPA boetes allertijden is Telia met een schikking van €805 miljoen. Drie Nederlandse dochterondernemingen van Telia hebben tussen 2007 en 2010 steekpenningen aan Gulnara Karimova, de presidentsdochter van Oezbekistan, betaald. Daarom gaat een deel van de schikking – €229 miljoen, naar de Nederlandse schatkist. Wie staan er nog meer in de top 10 hoogste FCPA boetes allertijden?
De huidige top tien FCPA-schikkingen aller tijden
1. Telia Company AB (Zweden): €805 miljoen in 2017.
2. Siemens (Duitsland): €667 miljoen in 2008.
3. VimpelCom (Nederland): €662 miljoen in 2016.
4. Alstom (Frankrijk): €644 miljoen in 2014.
5. KBR / Halliburton (Verenigde Staten): €483 miljoen in 2009.
6. Teva Pharmaceutical (Israël): €433 miljoen in 2016.
7. Keppel Offshore & Marine Ltd. (Singapore): €352 miljoen in 2017.
8. Och-Ziff (Verenigde Staten): €343.5 miljoen in 2016.
9. BAE (Verenigd Koninkrijk): €333,5 miljoen in 2010.
10. Total SA (Frankrijk): €332 miljoen in 2013.
Van de lijst valt Alcoa (Verenigde Staten), die in 2014 een boete van €320 miljoen betaalde onder de FCPA. Dat laat slechts twee in de VS gevestigde bedrijven in de Top Tien staan - KBR / Halliburton op de vijfde plaats en Och-Ziff op nummer acht. Er staat één Nederlands bedrijf op de lijst – Vimpelcom op de derde plaats en één bedrijf met Nederlandse dochterondernemingen – Telia op nummer 1 en is daarmee de grootste FCPA-schikking allertijden.
Corruptiebestrijding als “cash cow”
In 2016 verscheen in de Global Anti-Corruption Blog een betoog waarin wordt afgerekend met de heersende gedachte dat de FCPA als “cash cow” gebruikt wordt door de Amerikaanse autoriteiten. De auteur baseert dit op twee argumenten: de boetes lijken hoog, maar maken slechts een zeer klein deel uit van het totale budget van de Amerikaanse overheid, en er is een gebrek aan bewijs dat de werknemers van het DOJ en de SEC structurele stimulansen hebben hoge opbrengsten te genereren, noch de professionele achtergrond hun gestelde taak in opbrengst-termen te beschouwen.
Of deze argumenten houdbaar zijn, valt nog te bezien. Andere auteurs nemen een diametrale positie in, die gebaseerd lijkt op meer concrete uitlatingen van diverse personen, zoals voormalig DOJ-aanklager Matthew Jacobs: “The Department of Justice has figured out that conducting investigations of corporations is a lucrative business. This is the one area of government activity that actually brings money in rather than shoots money out. We’re talking about literally billions of dollars that the government is able to collect … as long as there’s a budget issue it’s not too cynical to say that … generating revenue is a factor in bringing these cases.”
In Nederland wordt vanaf 2016 structureel 20 miljoen euro meer besteed om witwassen en corruptie beter te bestrijden aan het Openbaar Ministerie (OM) en de FIOD. “Op basis van een businesscase van de FIOD is de verwachting dat dit leidt tot meeropbrengsten uit ‘afpakken’ op de begroting van Veiligheid en Justitie oplopend tot €80 miljoen in 2020”, schrijft minister van der Steur in november 2015 aan de Tweede Kamer.
Of we om dit resultaat te bereiken in Nederland ook de “cash-cow” methode zullen introduceren, valt te bezien. Met name op het gebied van jurisdictie verschilt de Nederlands wet van de Amerikaanse FCPA. Een omkopingsbedrag betaald in Amerikaanse dollars of indien er handelingen ter bevordering van omkoping hebben plaatsgevonden op Amerikaans grondgebied, zoals telefoongesprekken, mails of vergaderingen betreffende een omkoping kan voldoende zijn. In Nederland moet de link vele malen sterker zijn: actief of passief nationaliteitsbeginsel (de dader of slachtoffer heeft de Nederlandse nationaliteit) of het territorialiteitsbeginsel (de strafbare daad heeft zich afgespeeld op Nederlands grondgebied).