Amsterdam, 16 februari 2018 – Schaatscoach Jillert Anema bevindt zich in een lastig parket na berichtgeving van de Volkskrant op 15 februari. Op de dag van de tien kilometer Olympische race publiceerde de krant een artikel naar aanleiding van een mogelijke poging tot matchfixing tijdens de Olympische Spelen van 2014 in Sotsji, Rusland. Anema zou naar aanleiding van het voorstel een officiële waarschuwing vanuit de sportkoepel hebben ontvangen. Dit bleek uit correspondentie vanuit het NOC*NSF, in handen van de krant.
Akkoordje tussen coaches Franse en Nederlandse ploeg?
Volgens de berichtgeving over het voorval heeft Anema de Nederlandse ploeg benadert in zijn hoedanigheid als coach van de Franse equipe. Bij een bespreking met de Nederlandse teamcoach Arie Koops heeft Anema de Nederlandse coach verzocht om de Fransen niet op een ronde te zetten. In ruil daarvoor blijkt, volgens uit de NOC*NSF berichten in handen van de Volkskrant, dat Anema de garantie wilde geven dat het Franse team zou terugvallen in de race op het moment dat een Nederlandse schaatser ten val zou komen. Nederlandse deelname aan de volgende ronde van het toernooi zou zo gegarandeerd kunnen worden.
Anema wilde voorkomen dat de Franse ploeg op een volledige ronde achterstand zou worden gereden, een feit dat zich zelden bij de teamachtervolging op internationaal niveau voltrekt. Volgens de coach zou dit leiden tot verlies van Olympisch certificaat en, als consequentie daarvan, verlies van sponsorgelden. Ten tijde van de ploegenachtervolging stond Frankrijk als vijfde in het wereldklassement, maar het team kampte met blessureleed van schaatser Alexis Contin.
Er zijn momenteel twee lezingen over het voorval. Anema geeft aan dat Koops oorspronkelijk oren had naar het treffen van een regeling maar dat de coach van het Nederlandse team was teruggefloten door Maurits Hendriks – de toenmalig chef de mission van het Nederlandse olympische team. Koops ontkent dit. Volgens hem is er nooit sprake geweest van instemming met matchfixing.
De daadwerkelijke race in 2014 werd door het Nederlandse team gewonnen met een tijdsverschil van ruim negen seconden. Het Nederlandse team wist in de daaropvolgende reeks de gouden plak te bemachtigen. Het Franse team eindigde uiteindelijk op de achtste plaats.
Eerste reacties vanuit de sportwereld en politiek
Het NOC*NSF verklaarde eerder vandaag dat de berichtgeving rondom het voorstel van Anema deels klopt. Het voorstel werd, zo laat het NOC*NSF weten in hun verklaring, resoluut van de hand gewezen door TeamNL als een overschrijding van de code of ethics. In de weken volgend op de Olympische Spelen heeft de sportkoepel Anema een officiële berisping per post gestuurd. Hier is het echter bij gebleven – er is geen melding gemaakt over het voorval bij het IOC. Dit gebeurde uiteindelijk nadat de affaire naar buiten is gekomen.
Jeroen Bijl, de huidige chef de mission van TeamNL, geeft aan dat het vooral een slechte zaak is. Bijl heeft voorafgaand aan de race met Anema gesproken maar wil momenteel niet in details treden over het gesprek. In een interview met de NOS zegt Jorrit Bergsma – wie door Anema gecoacht wordt – dat de timing van de aantijgingen tegen zijn trainer een poging zijn vanuit het kamp-Kramer om hem uit zijn concentratie voor de race te halen. Bergsma won uiteindelijk zilver, Sven Kramer eindigde ruim buiten de prijzen.
De rel rondom Anema lijkt voorlopig nog niet voorbij. Niet enkel de handelingswijze van Anema, maar ook de beperkte actie van het NOC*NSF is bron voor kritiek. Marjon Olfers, hoogleraar Sport en Recht aan de VU, geeft in het Algemeen Dagblad aan dat een soortgelijk voorval zeker gemeld moet worden bij het IOC. Op 16 februari volgden kamervragen vanuit Sharon Dijksma (PvdA) gericht aan minister De Jonge van VWS over de handelingswijze van het NOC*NSF.
Matchfixing en Transparency International Nederland
Het voorval geeft duidelijk aan dat transparantie in sport nog niet bereikt is. Voor Transparency International Nederland is het van groot belang dat sporten eerlijk plaatsvindt. In eerdere berichtgeving, en via het TI-NL Transparantie en Corruptie in Sport Seminar hebben wij onder andere geschreven over matchfixing en het belang van transparantie en corruptiebestrijding in sport. Dit heeft onder meer geleid tot deelname van TI Expert Gerke Berenschot bij de hoorzitting over matchfixing op 15 februari 2016 – nu twee jaar geleden.
Als sterke sportnatie en land met een hoge CPI-score moeten de Nederlandse sport transparant en vrij van corruptie en matchfixing zijn. Nederlandse sportbonden en overkoepelende organen zouden hierin een voortrekkersrol moeten hebben. TI-NL betreurt dan ook het reactieve karakter van NOC*NSF en hoopt in de nabije toekomst sterkere maatregelen te zien om (pogingen) tot matchfixing en corruptie binnen de sport aan banden te leggen.
De huidige berichtgeving geeft een wrange bijsmaak aan de verder zo succesvolle spelen voor TeamNL. Wij wensen alle Nederlandse sporters, ondanks dit voorval een succesvol en transparant vervolg van de Olympische en Paralympische Winterspelen toe!