Amsterdam, 14 februari 2018 – Anderhalve week geleden was de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) uitgebreid in het nieuws. De AIVD heeft namelijk cruciale informatie over Russische hackers doorgespeeld aan de Verenigde Staten. Dit naar aanleiding van een eigen hackoperatie. Volgens twee Jong Democraten laat deze actie zien dat de zogenoemde Sleepwet overbodig is.

Lysanne van Schaik & Kevin Brongers, beiden lid van de Jonge Democraten, hebben hier een opiniestuk over geschreven in de Volkskrant. Zij stellen dat het verzamelen en delen van waardevolle informatie met bondgenoten een kerntaak is van de inlichtingendiensten. “Ondanks het beperkte budget en de beperkte omvang lijken de Nederlandse inlichtingendiensten prestaties van wereldklasse te kunnen leveren”. De Jong Democraten schrijven dat het goed is om te zien dat de AIVD ook zonder de nieuwe Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (Wiv), beter bekend als de sleepwet, uitmuntend werk kan leveren. Zeker met het oog op het referendum in maart over deze nieuwe wet.

Premier Rutte heeft aangegeven dat die nieuwe Wiv er ‘sowieso moet komen’. Hij stelt dat het belangrijk is dat inlichtingendiensten meer bevoegdheden krijgen zodat ze meer mogelijkheden hebben om hackers op te sporen die achter cyberaanvallen zitten. Volgens Rutte geeft de nieuwe wet de inlichtingendiensten de mogelijkheid om patronen te herkennen en niet alleen individuele aanvallen. Dat is volgens hem belangrijk voor de opsporing.

Huidige bevoegdheden AIVD voldoende

Volgens van Schaik en Brongers tonen de laatste berichten echter aan dat de inlichtingendiensten uitstekend in staat zijn om waardevolle informatie te verzamelen met hun huidige bevoegdheden. “De nieuwe Wiv is namelijk niet alleen een modernisering, maar ook een uitbreiding van aftapbevoegdheden”. Met de huidige bevoegdheden kan de AIVD alleen personen die worden verdacht van strafbare feiten aftappen. Echter, de nieuwe Wiv staat toe dat ook de gegevens van onschuldige personen in de omgeving van de verdachte mogen worden verzameld.

Grove schending van recht op privacy

“Het mogen aftappen van informatie van mensen die niet verdacht worden van een strafbaar feit, en deze jarenlang bewaren, is een grove schending van het grondwettelijk beschermde recht op privacy”, aldus de jong democraten. Bovendien is nog niet bewezen dat de nieuwe bevoegdheden effectief zijn.

Van Schaik en Brongers maken geen keuze tussen veiligheid en privacy, maar maken zich hard voor beide. Zij zijn van mening dat de AIVD meer baat heeft bij financiële middelen en mankracht, en dat uitbreiding van aftapbevoegdheden daarom onnodig is. Dientengevolge strijden zij voor een duidelijk ‘nee’ in aanloop naar het sleepwetreferendum.

Gebrekkige bronbescherming

Transparency International Nederland schreef hier reeds in juli en oktober 2017 een stuk over. Één van de stukken stelt de gebrekkige bronbescherming naar aanleiding van de sleepwet aan de kaak. Minister Plasterk bevestigde namelijk dat de nieuwe wet toestaat dat anonieme bronnen van journalisten achterhaald worden. Dit tast de bronbescherming in Nederland ernstig aan. Het is al niet goed gesteld met de bescherming van bronnen in Nederland. Zo heeft het Europees Hof voor de Rechten van de Mens ons land meermaals veroordeeld voor haar gebrekkige bronbescherming. Desondanks werd een amendement (ingediend door D66) om journalistieke bronbescherming te verzekeren in de Wiv, verworpen door de Tweede Kamer. Deze gebrekkige bronbescherming leidt ertoe dat er nog maar weinig mensen de cruciale stap durven te zetten om hun informatie te delen. Dit schaadt de nieuwsvoorziening. Zonder een goede nieuwsvoorziening kan er ook geen sprake zijn van een goed werkende democratie.

Ook daarom is het belangrijk om ‘nee’ te zeggen tegen de sleepwet en het referendum te steunen. Het raadgevend referendum over de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten zal op 21 maart plaatsvinden, gelijktijdig met de gemeenteraadsverkiezingen. Uiterlijk 7 maart 2018 krijgt u een persoonlijke stempas thuisgestuurd. Met deze stempas en een geschikt identiteitsbewijs kunt u bij elk stembureau binnen uw gemeente stemmen.