Amsterdam, 1 maart 2018 – Gisteren berichtte de Telegraaf dat drie topmannen van twee Amsterdamse bouwbedrijven zijn gearresteerd vanwege hun mogelijke betrokkenheid bij een corruptieschandaal. De FIOD heeft de administratie in beslag genomen bij twee bedrijfspanden in Amsterdam en een woning in Badhoevedorp doorzocht, om bewijs in de zaak te verzamelen. De mannen zouden ruim een half miljoen euro steekpenningen geïnvesteerd hebben in de sportcarrière van de zoon van een projectontwikkelaar, in ruil voor de opdracht tot het bouwen van een miljoenenproject in het centrum van Amsterdam.
Het zou gaan om de ‘Wibautveste’, een luxe woontoren (huur en koop) aan de Wibautstraat in Amsterdam, die in 2014 gerealiseerd werd. Volgens de FIOD werd het geld via een ‘verhullende constructie’ betaald. Een accountant meldde de zaak bij FIU-Nederland, het meldpunt voor ongebruikelijke transacties. Naast corruptie, worden de mannen ook verdacht van valsheid in geschrift en belastingfraude – een veelvoorkomende combinatie van delicten.
De omkopingsbedragen zouden door de bouwbedrijven als ‘sponsorgeld’ via een stichting aan de zoon van de projectontwikkelaar betaald zijn, een coureur van het GT3-racingteam van Lamborghini. Ook dit is een veelgebruikte manier om steekpenningen te verhullen: zowel door het te benoemen als donaties of sponsorgeld, als door een stichting te plaatsen tussen de omkoper en omgekochte. Tot slot is betaling aan familieleden, vaak ook kinderen, een veel voorkomend verschijnsel – ook hiermee wordt getracht de directe link tussen de betrokken partijen te verwijderen.
Van de andere kant bezien is naast de bouw dus ook corruptie in de sport een onderdeel van deze zaak. Over de connectie tussen corruptie en sport heeft TI-NL veelvuldig geschreven. Het zal interessant zijn te zien in hoeverre en op welke wijze ook die kant van de zaak door justitie opgepakt wordt. Naast de projectontwikkelaar zal immers wellicht bewezen kunnen worden dat de zoon, of zelfs zijn team, op de hoogte was van de als sponsorgeld verhulde steekpenningen.
Ook in Purmerend was het mis
Op dinsdag 6 februari 2018 startte het proces tegen een vastgoedambtenaar die in de periode van 2003 tot 2014 betrokken zou zijn geweest bij diverse dubieuze verkooptransacties aan een bevriende projectontwikkelaar. De twee kenden elkaar al jaren, niet alleen zakelijk maar ook vriendschappelijk. In ruil voor de bevoordeling zou de ambtenaar fikse korting hebben gekregen voor de bouw van zijn nieuwbouwhuis.
Hoewel een externe onderzoeker in 2013 vaststelde dat de ambtenaar de schijn van belangenverstrengeling niet voldoende was tegengegaan, concludeerde de gemeente toch dat “geruchten over corruptie en belangenverstrengeling onjuist zijn”. De ambtenaar werd na een periode op non-actief gesteld te zijn in 2014 weer gerehabiliteerd.
De ambtenaar liep tegen de lamp toen een vastgoedondernemer de schijnconstructie die hij voorstelde om de grond over te dragen niet vertrouwde en aangifte deed bij de rijksrecherche. Ook hier dus, speelt de tussenkomst van een schijnconstructie weer een rol: dit maal geen stichting, maar een Engelse Limited (Ltd.) op het eiland Man, een bekend belastingparadijs.
De gemeente Purmerend heeft aangegeven verrast te zijn het OM tot strafvervolging is overgegaan. Desalniettemin sluit de gemeente niet uit zich als benadeelde partij in de zaak te voegen.
Corruptie-onderzoek met zeer ernstige gevolgen
Corruptie in de bouwsector speelt niet enkel in Nederland. Afgelopen zondag werden een Slowaakse onderzoeksjournalist Jan Kuciak en zijn vriendin doodgeschoten. Hij deed onderzoek naar twee ondernemers die betrokken waren bij de bouw van een luxe appartementencomplex in Bratislava. Tegen één van de twee ondernemers heeft hij vervolgens aangifte gedaan vanwege bedreiging. Volgens de politie is het aannemelijk dat het stel is vermoord wegens het speurwerk van de journalist.
Of het noodzakelijkerwijs het onderzoek naar deze vastgoedontwikkelaars dat hem fataal werd is nog niet vastgesteld. De Slowaak deed ook onderzoek naar fraude met EU-subsidies, waar Slowaakse en Italiaanse maffia een centrale rol in zouden spelen, en corruptie in hoge regeringskringen. Hij werkte ook aan de Panama Papers. De president van Slowakije, Robert Fico, heeft 1 miljoen euro uitgeloofd aan diegene die de moord helpt op te lossen.
Niet alleen Slowaakse politici hebben de moord veroordeeld, maar ook Frans Timmermans, vicevoorzitter van de Europese Commissie, sprak zich uit tegen dit soort wandaden: ‘Geen democratie kan overleven zonder vrije pers, de reden dat journalisten respect en bescherming verdienen. Gerechtigheid moet zegevieren,’ twitterde Timmermans.
Journalisten zijn vaker doelwit van moordaanslagen wanneer zij corruptie aan de kaak willen stellen. Zo werd Daphne Caruana Galizia in 2017 vermoord door middel van een autobom. Zij berichtte over corruptie binnen het bedrijfsleven en de politiek op het eiland Malta.