Amsterdam, 2 maart 2018 – Roemenië moet ervoor zorgen dat het eerdere anti-corruptiemaatregelen die het land heeft genomen, niet teniet doet. Dit was de boodschap van Frans Timmermans. In zijn hoedanigheid als eerste vice-voorzitter van de Europese Commissie was hij op bezoek in Boekarest. Zijn woorden doelen op de recente Roemeense wetswijzigingen, waarmee corruptie onder de 45.000 euro gedecriminaliseerd werd. Hiernaast uitte hij zijn zorgen over de politieke pogingen om huidige anticorruptie-maatregelen te belemmeren.
Timmermans’ bezoek valt samen met een onrustige periode op het gebied van corruptiebestrijding in Roemenië. Laura Codruta Kovesi, het hoofd van het Roemeense anti-corruptie agentschap (Direcţia Naţională Anticorupţie, DNA) ligt onder vuur naar aanleiding van haar eerdere werk. Internationaal wordt ze als voorvechter tegen corruptie gezien. In Roemenië wordt echter vanuit de nationale politiek haar ontslag geëist. Een leidende rol hierin is weggelegd voor de regeringspartijen PSD en ALDE. Leiders van beide partijen worden verdacht van corruptie.
Kovesi’s ontslag werd onlangs, mede door breed gedragen protesten hiertegen, geblokt door president Klaus Iohannis. De president zegt onder de indruk te zijn van het werk van de DNA, en ziet geen rede tot ontslag. In het onlangs uitgekomen jaarverslag van de DNA, geeft het agentschap aan meer dan 700 ambtenaren succesvol te hebben vervolgd. Duizenden mensen hebben de afgelopen maanden gedemonstreerd tegen de wetwijzigingen en tegen Kovesi’s ontslag.
Druk op Roemeense politiek vanuit Brussel
Timmermans’ bezoek aan Roemenië is niet zonder context – topfunctionarissen binnen de Europese Commissie hebben naar aanleiding van de Roemeense perikelen zich duidelijk uitgelaten tegen de gang van zaken in het land. In een eerdere verklaring geeft ook voorzitter Jean-Claude Juncker een duidelijk signaal af: Roemenië heeft grote stappen gemaakt qua hervorming van juridisch stelsel, terugval zal echter niet worden geaccepteerd. Zo zou Kovesi’s dreigende ontslag, bijvoorbeeld, niet door de politiek maar vanuit het juridisch systeem zelf aangekaart moeten worden.
Momenteel staat Roemenië – na haar toetreding tot de Europese Unie in 2007 – nog onder toezicht vanuit het Cooperatie – en Verificatie Mechanisme. Het CVN is opgesteld om de juridische stelsels van Bulgarije en Roemenië voldoende te hervormen om aan Europese standaarden hiervoor te voldoen. Timmermans geeft aan dat voor het opheffen van dit toezicht op Roemenië verdere vooruitgang nodig is. Een terugval kan gevolgen hebben voor de fondsen die Roemenië vanuit de EU ontvangt. Vertegenwoordigers van de Roemeense regeringspartijen hebben kritiek op de uitlatingen van Timmermans en spreken van ongewenste inmenging van de Europese Commissie in binnenlandse aangelegenheden.
Europese Commissie: sterker beleid noodzakelijk?
Hoewel er nu weer aandacht is vanuit de commissie op corruptiebestrijding lijkt de focus op corruptiebestrijding en transparantie in de commissie wel af te nemen. Januari 2017 werd bekend dat de Europese Commissie, hoewel verschillende andere activiteiten behouden blijven, stopt met de tweejaarlijkse anti-corruptie rapportage.
Al eerder gaf TI-NL aan dat de strijd tegen corruptie op Europees niveau versterkt zou moeten worden. De huidige situatie is een teken aan de wand dat de commissie zeker een rol van betekenis heeft in de ontwikkeling van anti-corruptie maatregelen en het stimuleren van transparantie en integriteit in lidstaten.