Amsterdam, 30 mei 2018 – Vandaag bespreekt het Europees Parlement de zogeheten ‘Golden visa’ programma’s die diverse lidstaten aanbieden aan rijke investeerders. Het idee is eenvoudig: in ruil voor investeringen bieden Europese lidstaten een paspoort (nationaliteit) of verblijfsvergunning aan. Regelingen verschillen van land tot land en vereisten kunnen betrekking hebben op investeringen in bedrijven, onroerend goed of staatsobligaties. In bepaalde landen wordt ook een verblijfsperiode vermeld als één van de criteria om in aanmerking te komen.

Zo’n 20 landen of gebieden bieden momenteel Golden Visa-regelingen. Onder hen zijn in ieder geval de volgende 14 Europese landen: België, Bulgarije, Cyprus, Griekenland, Letland, Litouwen, Malta, Monaco, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Spanje, Zwitserland en het Verenigd Koninkrijk.

In 2017 kwam de regering van Cyprus in opspraak, omdat zij volgens The Guardian miljarden opstreek door de verkoop van EU-paspoorten aan welvarende mensen uit onder meer Rusland en Oekraïne. Recent werden in het Europees Parlement vragen gesteld door Europarlementariërs Kati Piri en Paul Tang, naar aanleiding van het gegeven dat in Hongarije 99,7% van de aanvragen goedgekeurd wordt. Piri zei hierover vandaag nog het volgende: “Er is geen afstemming, geen transparantie, en geen controle op de verkoop van Europese paspoorten aan mensen van buiten de Europese Unie. Dat kan de veiligheid in gevaar brengen, omdat het niet duidelijk is wie hierdoor vrij door Europa kan reizen”. Ook Sophie in ’t Veld van D66 plaatst kritische vraagtekens bij het beleid.

NOS besteedde vandaag aandacht aan enkele dubieuze investeerders die al gebruik gemaakt hebben van de regelingen die de diverse lidstaten bieden. En ook een achtergronddocument van het Europees Parlement noemt enkele spraakmakende voorbeelden, zoals een Oostenrijkse politicus die in 2009 een potentiële Russische investeerder informeerde over het Oostenrijks staatsburgerschap in ruil voor een investering van €5 miljoen en een schenking aan zijn partij.

Nederlandse regeling

Dus ook Nederland biedt een dergelijk programma aan. Hoe gaat dat in z’n werk? Op basis van de Regeling Buitenlandse Investeerders kunnen buitenlandse investeerders “eenvoudig een tijdelijke verblijfsvergunning krijgen”, aldus de website van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND).

De voorwaarden voor het verkrijgen van een verblijfsvergunning in Nederland zijn:

• Een investering van ten minste € 1.250.000 in een Nederlands bedrijf of in een participatie- of Seedfonds;
• Bij investering in een Nederlands bedrijf wordt getoetst op de toegevoegde waarde voor de Nederlandse economie. Die toegevoegde waarde blijkt als de investering aan 2 van de volgende 3 criteria voldoet:
  1. Binnen 5 jaar worden ten minste 10 arbeidsplaatsen gecreëerd
  2. Een bijdrage aan vergroting van de innovativiteit van het Nederlandse bedrijf; dit kan onder meer blijken uit het inbrengen van een patent/octrooi, het investeren in innovativiteit, zowel technologisch als niet-technologisch of het investeren in een bedrijf dat behoort tot een topsector (Agri & Food, Chemie, Creatieve Industrie, Energie, High Tech, Logistiek, Tuinbouw, Life Science & Health en Water. Investeren in woningen valt niet onder de regeling);
  3. Er is een overige niet-financiële toegevoegde waarde, zoals specifieke kennis, netwerken, afnemers en actieve betrokkenheid van de investeerder.

Bij een investering in een participatiefonds dat lid is of wordt van de Vereniging van Nederlandse Participatiefondsen, of in een Seedfonds dat door het ministerie van Economische Zaken en Klimaat wordt erkend, vindt geen inhoudelijke toets plaats op de investering.

De eerste verblijfsvergunning heeft een geldigheidsduur van 3 jaar; dit kan verlengd worden tot 5 jaar. De investeerder en zijn gezinsleden zijn vrij op de Nederlandse arbeidsmarkt. De minimale termijn dat de investeerder in Nederland moet verblijven is 4 maanden binnen een periode van 12 maanden. Na 5 jaar heeft de investeerder – en zijn gezin (partner en minderjarige gezinsleden) – de mogelijkheid om een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd of de Nederlandse nationaliteit aan te vragen (naturalisatie).

Aanpassingen in 2016

Op basis van de regeling is tussen 1 oktober 2013 en 1 augustus 2015 maar 10 keer een aanvraag ingediend. Slechts op één aanvraag, van een Zuid-Afrikaanse investeerder, heeft de IND positief beslist. De 9 andere aanvragen zijn afgewezen of buiten behandeling gesteld omdat zij niet aan de voorwaarden voldeden, de vereiste informatie niet is overgelegd of leges niet zijn betaald.

Om het gebruik van de regeling te stimuleren, is de regeling op 1 juli 2016 op 3 punten aangepast:

1. De eerste verblijfsvergunning voor de buitenlandse investeerder is 3 jaar geldig (dit was 1 jaar);
2. De buitenlandse investeerder heeft geen accountantsverklaring meer nodig – de IND zal wel, samen met de FIU, de herkomst van het vermogen controleren om witwassen en terrorismefinanciering tegen te gaan;
3. De investering wordt op een vereenvoudigde manier getoetst, door middel van een puntensysteem. Een investering moet op 2 van de 3 volgende punten bijdragen aan het Nederlandse bedrijfsleven:
   • werkgelegenheid;
   • innovatie;
   • niet-financiële inbreng (bijvoorbeeld het netwerk en kennis van de investeerder).

Zorgen Transparency International

Hoewel er niets op tegen is het burgerschap of verblijf aan iemand te verlenen die een bijzondere bijdrage levert aan een land, zou het moeten gaan om verlenen en niet om verkopen. Het gouden visum stelt corrupte politici en zakenlieden in staat de EU binnen te glippen, en daar gebruik te maken van de Europese vrijheden (zoals het vrij verkeer van personen en goederen, maar bijvoorbeeld ook een stemrecht). Men kan ook vraagtekens zetten bij de geheimhouding omtrent het verkrijgen van een dergelijk gouden visum: als een dergelijke regeling wettelijk gezien legaal is, waarom is het dan zo moeilijk te zien wie een gouden visum heeft gekregen?

Het verkopen van het burgerschap zoals dat nu in veel Europese landen gebeurt, is een vrijbrief voor corruptie en witwassen, legaliseert geheimhouding en doet afbreuk aan de democratie. De EU sluit haar deuren voor diegenen die hun land moeten ontvluchten vanwege oorlog of politieke instabiliteit en opent haar deuren voor degenen met een goedgevulde portemonnee. Dit ondermijnt het Europese burgerschap en doet gelijkheid teniet.