Amsterdam, 24 mei 2018 – De Raad van Europa heeft vier leden van het parlementaire assemblee gestraft voor kaviaardiplomatie, onder wie oud-voorzitter Pedro Agramunt uit Spanje. De politici zouden in ruil voor geld en cadeaus hebben gezorgd voor het afzwakken van kritische rapporten over de mensenrechten in Azerbeidzjan.
De Raad van Europa ziet toe op de naleving van de mensenrechten in de 47 aangesloten lidstaten. Zo benoemt de parlementaire assemblee, een vergadering van 318 parlementariërs uit die lidstaten, de rechters van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens.
Verraad door de Raad
Zes jaar nadat het European Stability Initiative (ESI) voor het eerst berichtte over de Azerbeidzjaanse kaviaardiplomatie bij de Raad van Europa is er eindelijk wat gedaan aan de situatie. De Parlementaire Vergadering van de Raad van Europa (PACE) berichtte vorige week dat vier leden een deel van hun rechten ontnomen wordt. De straffen worden opgelegd aan Pedro Agramunt (Spanje), Cezar Florin Preda (Roemenië), Samad Seyidov (Azerbeidzjan) en Jordi Xuclà (Spanje). Zij blijven lid van de assemblee, maar mogen geen rapporteur, verkiezingswaarnemer of (commissie-)voorzitter meer zijn. Oud-voorzitter Agramunt is voor tien jaar gestraft, de andere drie voor twee jaar.
De parlementsleden worden verdacht van het aannemen van steekpenningen van de Azerbeidzjaanse president, om zo besluiten van de Raad van Europa te beïnvloeden. Het is pijnlijk dat de Raad van Europa in opspraak raakt. De Raad moet juist toezien op de rechtsstaat en mensenrechten, onderwerpen waarop voor Azerbeidzjan nog veel verbetering mogelijk is.
Zwakke straffen voor kaviaardiplomatie
De uitgedeelde straffen lijken nogal zwak in verhouding tot het begane feit. De assemblee kan echter enkel interne straffen opleggen omdat de Raad van Europa geen politie of rechtbanken heeft. Het is daarom aan de nationale parlementen om de betrokkenen echt te straffen. De assemblee heeft Spanje, Azerbeidzjan en Roemenië gevraagd het Openbaar Ministerie in te schakelen.
In sommige landen is justitie al een onderzoek begonnen naar de omkoping, zoals in Italië en België, waar de Italiaanse politicus Luca Volontè en de Belgische senator Alain Destexhe zich moeten verantwoorden voor hun banden met Azerbeidzjan. Initiatiefnemer voor het onderzoek, Pieter Omtzigt (CDA-Kamerlid en lid van de assemblee), noemt de straffen “een goede eerste stap”. “De trap wordt van boven schoongeveegd, te beginnen bij oud-voorzitter Agramunt.”
Benoemingsprocedure Raad van Europa ondoorzichtig
Een speciale onderzoekscommissie van de Raad van Europa publiceerde vorige week een rapport over de vermeende omkopingen. Uit het rapport blijkt dat de procedure voor benoemingen van de Raad te ondoorzichtig is, vooral de functies in de commissies die toezien op het naleven van de regels. Ook het aanstellen van nationale rapporteurs – politici die kwesties binnen lidstaten onderzoeken – verloopt intransparant, waardoor corruptie mogelijk is. Omtzigt geeft aan dat het onderzoek niet de onderste steen naar boven heeft gebracht: “De onderzoekscommissie kon niemand dwingen, kon niemand onder ede horen. Maar er is nu voldoende aanleiding voor officiële onderzoeken door openbare aanklagers.”
Tenslotte moet het Comité van Ministers, met daarin ministers uit de aangesloten lidstaten, actie ondernemen. Omtzigt heeft hen én het Nederlandse kabinet vragen gesteld. “Kan een land lid zijn van een club, terwijl het daar mensen probeert om te kopen?” In de tussentijd zet Omtzigt zich in voor een herevaluatie van de Raad van Europa voor wat betreft politieke gevangenen in Azerbeidzjan. “Het doel van de omkoping was een rapport hierover van tafel te krijgen. Dat moet dus over.”