Amsterdam, 8 juni 2018 – Een enorm schandaal binnen de Ghanese voetbalwereld en de campagne #IAmAnas lijken een omslagpunt te zijn in de strijd tegen corruptie. Gedurende een twee jaar durend onderzoek heeft de journalist Anas Aremeyaw Anas corruptie in de Afrikaanse voetbalwereld onderzocht. In zijn onderzoek komen meer dan 100 namen naar voren van (voornamelijk) Ghanese politici, functionarissen van de nationale sportautoriteit (NSA), leden van de Ghanese voetbalbond (GFA) en voetbalofficials zoals scheidsrechters. Voetbal is de nationale sport in Ghana, waardoor de openbaringen als zeer schokkend worden ervaren. De film over de ontdekkingen gaat viral en corruptie wordt een halt toegeroepen.

#IAmAnas

Ondanks dat er in 2014 een documentaire over zijn leven werd vertoond op het IDFA, lijkt Anas Aremeyaw Anas in Nederland niet erg bekend. Dat is jammer, want de Ghanese onderzoeksjournalist heeft een indrukwekkend portfolio op zijn naam staan. Hij werd in 2009 door Barack Obama geroemd tijdens diens bezoek aan Ghana, won vele internationale journalistieke prijzen en werd door nieuwsblad Foreign Policy benoemd tot één van ’s werelds meest vooraanstaande denkers. Echter heeft Anas nu iets veel belangrijkers gewonnen; de steun van zijn landgenoten. Onder #IAmAnas plaatsen mensen massaal foto’s van zichzelf, met én zonder gezichtsbedekking, uit steun voor de undercover verslaggever. De impact van het onderzoek is groot. De film met alle onthullingen, “Number 12” genaamd, trekt lange rijen met bezoekers, aldus GhanaWeb. Alle betrokken partijen hebben onderzoeken ingesteld en ook sponsors dreigen met terugtrekking van gelden als de aantijgingen waar blijken te zijn. Vanochtend bleek zelfs dat Ghana de GFA tijdelijk heeft geschorst.

Niet zonder slag of stoot

Wat Anas de afgelopen twee jaar heeft gedaan past perfect in zijn straatje. Met gevaar voor eigen leven kaart hij een onderwerp aan dat binnen Ghana voor grote maatschappelijke problemen zorgt. Al jaren was het imago van de sport in Ghana besmeurd met corruptie, nu komt daar hopelijk een einde aan. Toch zijn er ook negatieve reacties op het onderzoek van Anas. Zo is er onder andere commentaar op zijn werkwijze. Anas en zijn collega’s deden zich voor als voetbalofficials en boden mensen zelf geld aan. Het initiatief kwam dus van Anas en collega’s. De mensen die het geld aannamen worden nu beschuldigd van corruptie. Dit is op zijn minst creatief te noemen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat er ook beschuldigden zijn die ontkennen iets fout te hebben gedaan. Zo beweert de communicatiedirecteur van de GFA dat hij een gift ontving, geen steekpenning. Feit blijft echter dat je altijd nee moet zeggen tegen corruptie, in welke vorm dan ook. Een lid van de regering, Kennedy Agyapong, heeft tijdens een radiointerview zelfs een lange tirade tegen Anas gehouden. Hij beschuldigt Anas zelf van corruptie en belastingontduiking. Het is onduidelijk of deze beschuldigingen gegrond zijn, wel wordt Agyapong zelf genoemd in de documentaire van Anas.

Grassroots

Je kunt je afvragen hoe corruptie uit te bannen is. Hoge piefen lijken steeds weer het leiderschap te missen om corruptie te stoppen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het volk in opstand moet komen tegen corruptie. Recentelijk zag Spanje een verandering van spijs. De economie had te lijden onder wijdverbreide corruptie en de regerende Partido Popular ging gebukt onder een corruptieschandaal. De partij die nu populair is belooft corruptie harder aan te pakken. Iets vergelijkbaars lijkt te gebeuren in Ghana: de bevolking voelt dat er jarenlang gesjoemeld wordt met hun geliefde sport voetbal, en nu is de maat vol. Men eist dat de president van de Ghanese voetbalbond, Kwesi Nyantakyi, aftreedt. Hij zou onder andere gezegd hebben dat hij Ghana met geld zou gaan regeren. De Ghanezen zijn er klaar mee; zo zien we in hun tweets naast #IAmAnas ook #SayNoToCorruption voorbij komen. Nu nog hopen dat de nieuwe mentaliteit ook blijft, zodat Ghana volgend jaar veel hoger scoort op Transparency International’s Corruption Perceptions Index.

Wereldbeker

De documentaire van Anas komt precies op tijd. Over ongeveer een week begint het WK voetbal in Rusland. Ook dit is omringd met corruptieschandalen. Transparency International Nederland (TI-NL) schreef al vaker over de problemen bij onder andere de FIFA. De Young TI-sessie op 7 juni 2018 stond in het teken van de problemen in de sportwereld en had de toepasselijke titel “The World Cup of Corruption“. Het is te hopen dat recente ontwikkelingen niet alleen in Ghana, maar over de hele wereld impact hebben. Komende week wordt duidelijk waar het WK voetbal van 2026 plaats zal vinden. Dit zou al veel eerder zijn gebeurd, maar werd uitgesteld vanwege het corruptieschandaal uit 2015. Hopelijk is hiervan geleerd en gaat de winst gewoon weer naar het beste bod.