Amsterdam, 10 juli 2018 –  Uit een nieuw rapport van Transparency International EU over neveninkomsten van leden van het EU-parlement blijkt dat één op de drie Europarlementariërs in de laatste vier jaar een bijbaan had. Dat leverde ze samen in totaal minstens 18 miljoen en mogelijk zelfs 41 miljoen euro op. Er zijn zeven Nederlandse Europarlementariërs met een betaalde bijbaan. Drie van de 751 Europarlementariërs in totaal, onder wie Agnes Jongerius (PvdA), hebben een betaalde bijbaan bij een organisatie die in het EU-lobbyregister staat. Dit wekt niet alleen de schijn van belangenverstrengeling maar overtreedt ook de gedragsregels van het Europees Parlement, zei Friederycke Haijer namens Transparency International Nederland tegen BNR.

Het vandaag gepubliceerde onderzoek laat zien dat 104 leden van het Europees Parlement de afgelopen vier jaar ieder meer dan 100.000 euro hebben verdiend bovenop hun salaris als voltijds lid van het Europees Parlement. Tussen de negen en dertig leden van het Europees Parlement hebben meer geld verdiend met externe activiteiten dan met hun salaris als leden van het Europees Parlement. “Grote inkomsten buiten brengen een serieus risico van belangenconflicten met zich mee”, aldus Daniel Freund, hoofd van de EU-Integriteit Advocacy bij Transparency International EU.

Nederlandse Europarlementariërs klussen behoorlijk bij

In totaal is er door zeven Nederlandse Europarlementariërs minimaal €375.ooo en maximaal €750.000 verdiend in de afgelopen vier jaar. Europarlementariër Agnes Jongerius (PvdA) prijkt bovenaan de lijst met drie activiteiten en een inkomen van minstens 90.000 en mogelijk zelfs 436.000 euro aan bijverdiensten in de laatste vier jaar. Jongerius is sinds april 2013 lid van de raad van commissarissen van PostNL, dat geregistreerd staat in het EU-lobbyregister. Die bijbaan zou de schijn van belangenverstrengeling kunnen wekken. In de gedragscode wordt het Europarlementariërs uitdrukkelijk verboden om nevenactiviteiten te vervullen bij bedrijven die ook in het EU-lobbyregister staan. Jongerius overtreedt daarmee de gedragscode van het Europees Parlement: “In exercising their duties, Members of the European Parliament shall not engage in paid professional lobbying directly linked to the Union decision-making process.”

Nummer twee van de Nederlandse ‘bijklussers’ is Lambert van Nistelrooij (CDA) met minstens 47.503 euro en mogelijk 104.000 euro. Ook Paul Tang (PvdA met minstens 27.000 euro), Wim van de Camp (CDA met minimaal 20.507 euro), Jan Huitema (VVD met minstens 18.018 euro), André Elissen (PVV met minimaal 5000 euro) en Hans van Baalen (VVD met minstens 1515 euro) verdienden bij. De minimale bedragen zien op de totaalbedragen die de politici sinds juli 2014 hebben gedeclareerd naast hun salaris als voltijds lid van het Europees Parlement. Het basissalaris van Europarlementariërs ligt rond de 8500 euro per maand.

De dubbele pet van Jongerius

De bijbaantjes van leden van het Europees Parlement roepen ethische vragen op. Bij BNR waarschuwt Friederycke Haijer namens Transparency International Nederland dat financiële banden met het bedrijfsleven en lobbyisten belangenverstrengeling in de hand kunnen werken.

Jongerius heeft wel opgegeven hoeveel inkomsten ze verworven heeft met haar nevenactiviteiten maar niet welke activiteiten het betreft. PostNL heeft zich ook geregistreerd in het EU-lobbyregister. Echter ontbreekt het hier aan een mechanisme en een ethische commissie die risico’s op belangenverstrengeling in de gaten houdt.

Als Nederlandse burger weet je niet welke belangen Jongerius nu vertegenwoordigt. Vertegenwoordigt ze de belangen van de mensen die op haar gestemd hebben of van het bedrijf dat haar betaalt?, vroeg Haijer bij BNR.

Lobbyisten en bedrijven die in Brussel lobbyen kunnen zich registreren in het lobbyregister van het Europees Parlement. Om belangenverstrengeling te voorkomen moeten Europarlementariërs contacten met geregistreerde lobbyisten melden als ze aan wetgeving werken.

Het EU-lobbyregister bestaat enkel om te registreren hoeveel geld men krijgt en van wie maar ze hoeven hier niet te zeggen wat ze doen. Wat voor activiteiten doen ze dan voor dat bedrijf van wie ze zoveel geld krijgen? Echter, er zijn veel bedrijven die zich niet hebben geregistreerd in het EU-lobbyregister. Het is namelijk een vrijwillig register. Transparency International Nederland pleit al langer voor een verplichte registratie van bedrijven in het lobbyregister. Zo is het ook controleerbaar.

Verbod op betaalde bijbaan voor Europarlementariërs

Binnen de samenleving lijkt het het draagvlak voor en het vertrouwen in de EU af te nemen. Daarom is het van vitaal belang dat er meer transparantie wordt geboden over de Europese besluitvorming. Belangenvertegenwoordiging is een essentieel onderdeel van de democratie. Echter, wanneer dit niet transparant en evenwichtig plaatsvindt, doet het juist afbreuk aan het democratisch gehalte. Naast transparantie vereist vertrouwen in belangenvertegenwoordiging en besluitvorming duidelijke regelgeving, effectieve controles en geloofwaardige sancties op mogelijke belangenverstrengeling. Het lijkt bij het Europees Parlement te ontbreken aan al deze facetten.

De aanbevelingen van Transparency International zijn:

• Het Europees Parlement moet het verbod op lobbyen als bijbaantje volledig handhaven en ervoor zorgen dat er geen belangenconflicten zijn. Het zou een afkoelingsperiode moeten introduceren voor vertrekkende Europarlementariërs.
• Leden moeten gedetailleerdere informatie verstrekken over externe activiteiten, inclusief over hun exacte activiteiten en de bronnen van inkomsten.
• Het Europees Parlement moet de ingediende informatie beter controleren en het cross-checken met andere informatie beschikbaar op nationaal niveau.
• Een onafhankelijk ethisch orgaan moet toezien op de naleving en sanctie van EP-leden in het geval van valse verklaringen of ethische schendingen