Amsterdam, 6 november 2018 – De bedragen die in Nederland omgaan bij witwassen lopen in de miljarden. Dat blijkt uit een onderzoek naar de ondermijnende werking van witwassen op de reguliere economie, uitgevoerd door de Universiteit van Utrecht in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC). Naar schatting van de onderzoekers is er 16 miljard euro witgewassen in 2014.
De totale schatting bestaat voor 6,9 miljard euro uit binnenlands verkregen crimineel geld dat in Nederland wordt witgewassen en voor 9,1 miljard euro uit de instroom van witwasgelden uit andere landen. Het meeste witwasgeld in Nederland heeft dus een buitenlandse herkomst. De schatting laat verder zien dat fraude en drugshandel veruit (meer dan 90 procent) de belangrijkste gronddelicten voor witwassen in Nederland vormen. Dat baart de onderzoekers zorgen omdat de fraude toeneemt en er weinig zicht op is vanwege het verhulde karakter en de vele gezichten van fraude.
Laatste schatting viel hoger uit
De schatting is gemaakt door onderzoekers van de Universiteit Utrecht in opdracht van het WODC, het onderzoeksinstituut gelieerd aan het Ministerie van Justitie en Veiligheid. Om een zo betrouwbaar mogelijk beeld te krijgen, analyseerden ze een grote hoeveelheid data over onder meer de omvang van de criminaliteit in Nederland en over de witwasstromen tussen landen.
Het is voor het eerst in tien jaar dat er weer een schatting wordt gemaakt van de omvang van witwassen in Nederland. De huidige schatting is gebaseerd op cijfers uit 2014. Dat komt omdat internationale criminaliteitscijfers van de afgelopen jaren nog niet officieel zijn vastgesteld. Maar volgens de onderzoekers, die de cijfers met de laatste schatting uit 2004 hebben vergeleken, is de uitkomst van het onderzoek zeker van belang, omdat andere onderzoekers stellen dat er miljoenen omgaan in witwassen, maar het blijkt om miljarden te gaan.
De laatste schatting voor de omvang van het witwassen in Nederland voor het jaar 2004 kwam uit op 18,5 miljard euro. Hieruit volgt niet automatisch de conclusie dat er in 2014 minder geld is witgewassen dan in 2004, want inherent aan dergelijk complexe omvangschattingen zijn onzekerheidsmarges. Omdat de onzekerheidsmarges van de schattingen voor 2004 en 2014 elkaar overlappen is onbekend of het totale witwasbedrag is gestegen of is gedaald. Er is volgens de onderzoekers echter weinig reden te denken dat er sindsdien veel is veranderd.
Negatieve effect van witwassen is groot
Hoogleraar en projectleider Brigitte Unger geeft aan dat “de omvang relatief gezien gelijk is gebleven de afgelopen tien jaar, ongeveer 2,5 procent van het bruto binnenlands product. Dat is een stevig aandeel. Met dit geld zou je bij wijze van spreken de problemen in de zorg kunnen oplossen.”
“Het risico van witwassen is dat het de economie ondermijnt”, gaat Unger verder in Trouw, “zeker als criminelen actief zijn in veel verschillende sectoren. De corruptie stijgt. Je krijgt een andere manier van samenleven, omdat de onder- en bovenwereld met elkaar verstrengeld raken.” Nu al kregen de onderzoekers signalen dat het eenvoudig is om financiële adviseurs in de bovenwereld te vinden die graag meedenken over dubieuze bedrijfsconstructies.
Voor Nederland heeft witwassen vooral een negatief effect op de reputatie en de winst van de financiële sector, output van de reguliere economie, werkgelegenheid, buitenlandse investeringen en de betrouwbaarheid van de economische statistieken. Daarnaast moet Nederland als handelsnatie letten op verstoringen van import en export en de besmetting van het bedrijfsleven en beroepsgroepen door witwassers.
Nederland loopt achter met implementatie anti-witwasstandaard
In 2017 bracht Transparency International Nederland het rapport: “Behind The Scenes: Beneficial Ownership Transparency in the Netherlands”? uit waaruit blijkt dat ons land internationale standaarden met betrekking tot het voorkomen van witwassen nog altijd niet voldoende implementeert. Uit het in april 2018 gepubliceerde TI-rapport G20 Leaders or Laggards blijkt eveneens dat Nederland nog flinke slagen te maken heeft op het gebied van wettelijke kaders voor transparantie van uiteindelijke belanghebbenden.
TI-NL roept Nederland op verder te gaan bij implementatie van de herziene versie van de vierde anti-witwasrichtlijn in Nederlandse wetgeving door informatie over eigendom van trusts en buitenlandse bedrijven openbaar beschikbaar te maken. TI-NL spoort de Nederlandse regering aan om te zorgen voor een snelle en ambitieuze implementatie van deze belangrijke richtlijn, zodat degenen betrokken bij corruptie en belastingontduiking zich niet langer achter een sluier van geheimhouding kunnen verbergen.