Amsterdam, 9 januari 2019 – Uit het jaarbericht van de FIOD blijkt dat de fiscale inlichtingen- en opsporingsdienst in 2018 ruim 900 onderzoeken heeft afgerond waarvan 230 op verzoek van het buitenland. De focus van de FIOD voor 2019 ligt vooral op facilitators en de bedenkers van financiële fraude.
Er zijn bij de inlichtingen- en opsporingsdienst grofweg drie ontwikkelingen te identificeren voor 2019: de FIOD richt zich steeds vaker op de bedenkers van financiële fraude én de facilitators, en maakt daarbij gebruik van moderne technologie. Ook de internationale samenwerking verbetert.
Belangen bestrijding zijn groot
Bij het doorsluizen van crimineel geld zijn vaak, bewust of onbewust, financieel dienstverleners zoals trusts of aanbieders van financiële- en bedrijvenstructuren betrokken. “Door het doen van strafrechtelijke onderzoeken bij dergelijke dienstverleners krijgen we stukje bij beetje inzicht hoe de criminelen en hun dienstverleners opereren. Uiteindelijke doel is het opsporen, bestrijden en afpakken van de grote financiële criminele geldstromen waarbij financiële instellingen een zeer belangrijke rol en verantwoordelijkheid hebben”, schrijft de FIOD.
Het belang van opsporing en bestrijding van financiële criminaliteit is enorm. Onderzoeken geven aan dat het bij witwassen en corruptie in Nederland naar schatting om €20 à 30 miljard per jaar gaat. Hierbij wordt onder meer gebruik gemaakt van banken en andere financiële instellingen. Een recent voorbeeld hiervan is ING Bank waar is gebleken dat in de periode 2010 tot 2016 grote criminele geldstromen doorheen zijn gevloeid. Volgens een reactie van De Nederlandsche Bank blijft dat niet beperkt tot de ING en zijn meer banken in Nederland facilitators bij het witwassen van criminele gelden.
Poortwachters voor bestrijding corruptie en witwassen
Financiële instellingen zoals banken zijn belangrijke poortwachters voor het bestrijden van witwassen, corruptie en terrorismefinanciering. Deze verplichting vloeit voort uit de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft). Voor het fors terugdringen van de omvang van de financiële fraude is een goede invulling van de poortwachtersfunctie door banken onmisbaar.
Ook doet de FIOD een beroep op de maatschappelijke verantwoordelijkheid van accountants bij het voorkomen en bestrijden van witwassen, corruptie en terrorismefinanciering. “In 2018 is een thematische aanpak gestart voor het bestrijden van corruptie met daarbij een belangrijke rol voor de accountants. Desiree van der Hoorn van de FIOD noemt de meldingen door accountants van ongebruikelijke transacties “belangrijk omdat zij bij ondernemingsbestuurders aan tafel zitten en vanwege hun controletaak een goed zicht hebben op wat er in een onderneming gebeurt.” Accountants zijn interessant als bron voor de meldingen, vult ze aan, omdat banken, aandeelhouders en de maatschappij “het vertrouwen in een bedrijf baseren op het oordeel van de accountant”.
Internationale samenwerking krijgt impuls
In 2018 kreeg de internationale samenwerking volgens de FIOD een sterke impuls door de J5: een samenwerkingsverband met de zusterdiensten uit het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten, Canada en Australië. De diensten speuren gezamenlijk naar financiële dienstverleners die criminele geldstromen faciliteren en werken samen bij de bestrijding van cyberfraude. Ook vindt er volgens de FIOD samenwerking plaats bij de dataverzameling- en analyse met behulp van moderne technologie en tools.
Sinds 2015 zijn er belangrijke verbeteringen geweest op het gebied van handhaving in Nederland. Sinds 2016 is jaarlijks €20 miljoen extra beschikbaar gesteld aan Nederlandse handhavingsinstanties voor corruptiebestrijding. Rond 2020 zal de schatkist naar verwachting jaarlijks €80 miljoen aan boetes en confiscaties ontvangen.
Ondanks dat de middelen voor handhaving aanzienlijk zijn toegenomen, valt nog te bezien of het rechtssysteem in staat is om op effectieve wijze volledige processen tegen grotere Nederlandse bedrijven uit te voeren. Tot 2017 was de enige buitenlandse omkopingszaak die ooit voor de rechtbank werd gebracht die tegen Takilant Ltd, en zelf niet verscheen bij de rechtszitting. Uit recent onderzoek van TI blijkt dat Nederlands slechts beperkt handhaaft bij buitenlandse omkoping. Transparency International Nederland hoopt dat de nieuwe initiatieven van de FIOD daadwerkelijk zullen leiden tot een effectievere handhaving bij corruptie en witwassen in binnen- en buitenland.