Amsterdam, 23 januari 2019 (door: Maartje de Vroege) – Ahmed Hussein-Suale, een 34-jarige journalist uit Ghana, is op 16 januari in de hoofdstad Accra doodgeschoten. Toen hij na een werkdag op weg naar huis door een buitenwijk reed, werd hij onder vuur genomen door twee mannen op een motorfiets. Hij overleed ter plaatse.
De moord lijkt onlosmakelijk verbonden te zijn met de documentaire die Tiger Eye PI vorig jaar uitbracht. Hussein-Suale maakte deel uit van het onderzoekscollectief Tiger Eye PI. In de documentaire, genaamd Number 12, werden de baas van de Ghanese voetbalbond, Kwesi Nyantakyi, en ruim zeventig scheidsrechters beschuldigd van het aannemen van steekpenningen.
Matchfixing in Ghana
De journalisten toonden met een undercoveractie hoe eenvoudig het in Ghana is trainers, scheidsrechters en voetbalfunctionarissen om te kopen. In ruil daarvoor zouden zij uitslagen van sportwedstrijden beïnvloeden (matchfixing). Op de beelden was te zien hoe Nyantakyi 57.000 euro aanneemt van de journalisten, die zich voordeden als zakenmannen. Hij sprak met hen over een lucratieve sponsordeal voor de Ghanese Premier League. Nyantakyi was speciaal daarvoor afgereisd naar een hotel in het Midden-Oosten. De rijke zakenmannen beloofden een sponsorbedrag van 12 miljoen euro betalen. Nyantakyi zou daarvan 20 tot 25 procent in eigen zak kunnen stoppen.
Naar aanleiding van de documentaire werd Nyantakyi, die ook FIFA-functionaris was, genoodzaakt af te treden. FIFA heeft hem voor de rest van zijn leven uit de voetbalsport verbannen. Ook is de Ghanese voetbalbond ontbonden naar aanleiding van de onthullingen. In binnen- en buitenland werd het onderzoeksteam geprezen. President Obama sprak lovende woorden de moed van de leider van Tiger Eye PI, Anas Aremeyaw Anas, bij het blootleggen van corruptie in het land.
Echter bleek niet iedereen blij te zijn met de onthulling. De journalisten werden geïntimideerd en bedreigd. De Ghanese parlementariër en zakenman Kennedy Agyapong bestempelde Hussein-Suale op nationale televisie als ‘gevaarlijk’ en ‘slecht’ en riep de bevolking op om hem te mishandelen. Zij onthulden daarbij zijn identiteit, door diverse foto’s van hem te tonen. Agyapong ontkent bij de moord betrokken te zijn.
Relatief gezien is er grote persvrijheid in Ghana, dat als hoogst genoteerd Afrikaanse land op plek 23 in de World Press Freedom Index staat. Dit is nog hoger dan Europese landen als Spanje (31), Frankrijk (33) en het Verenigd Koninkrijk (40). Dit verklaart de extra geschokte reacties op de moordaanslag. Anas Aremeyaw Anas zegt diep aangeslagen te zijn, maar is ook vastberaden om de strijd tegen corruptie voort te zetten.
Beschermen van journalisten
In 2017 Transparency International heeft zich aangesloten bij de campagne #ProtectJournalists van Reporters Without Borders (RSF), ondersteund door een coalitie van inmiddels meer dan 130 NGO’s en media. De campagne roept op tot de oprichting van een speciale vertegenwoordiger van de Verenigde Naties. Deze vertegenwoordiger zou zich moeten inzetten voor de veiligheid van journalisten.
“Onderzoeksjournalistiek is de sterkste bondgenoot die corruptie jaagt, omdat journalisten de corrupte mensen blootstellen, maar het is gevaarlijk werk en journalisten hebben meer bescherming nodig”, zei José Ugaz, toenmalig voorzitter van Transparency International.
In 2018 zijn volgens de Committee to Protect Journalists (CPJ) 15 journalisten vermoord die zich bezig hielden met onderzoek naar corruptie.