Amsterdam, 6 maart 2019 – Nadat een tweede minister uit het Canadese kabinet van Trudeau deze week opstapte, lijkt de eerste kabinetscrisis van het ambtstermijn van de premier een feit. In navolging van de pogingen van Trudeau om bouwbedrijf SNC-Lavalin het hand boven het hoofd te houden in een vermeende corruptiezaak, hebben nu zowel de minister van Justitie als de begrotingsminister ontslag genomen.
SNC-Lavalin, een reus in de bouw- en ingenieurssector, is onlangs in opspraak gekomen over de vermeende steekpenningen die de multinational in Libië betaald zou hebben. Tussen 2001 en 2011 zou het bedrijf grote omkoop sommen hebben betaald aan Libische functionarissen om goede banden te onderhouden met de toenmalige dictator van het land, Muammar Kadhafi. In totaal zou er meer dan 30 miljoen euro met het corruptieschandaal gemoeid zijn. Canadese aanklagers begonnen de vervolging van SNC-Lavalin in 2015, waarna Trudeau en andere functionarissen druk uitoefenden op de betrokken ambtenaren om een schikking te treffen. Vervolging in Canada is mogelijk omdat het hoofdkantoor van de multinational zich bevindt in de Canadese stad Montreal.
Hand boven het hoofd?
De zaak raakte in opspraak toen de voormalig minister van Justitie, Jody Wilson-Raybould, in februari ontslag nam zonder daarvoor concrete redenen te geven. Meteen berichtten nationale en internationale media dat het aftreden van de minister te maken had met het feit dat zij niet bereid was om mee te werken aan het treffen van een schikking met SNC-Lavalin. Deze schikking zou er voor moeten zorgen dat het bedrijf niet officieel vervolgd hoefde te worden. Trudeau en andere hooggeplaatste politici en ambtenaren hadden een sterke voorkeur voor een schikking omdat zij, naar eigen zeggen, bang waren voor de gevolgen van een mogelijke veroordeling.
Mocht de multinational namelijk schuldig bevonden worden aan corruptie, zou het tien jaar lang onmogelijk zijn om opdrachten uit te voeren voor de Canadese overheid. Dit zou de baanzekerheid van de ongeveer 9 duizend Canadezen werkzaam voor SNC-Lavalin in gevaar brengen. Toen de openbare aanklager, onder leiding van Wilson-Raybound, niet gevoelig bleek voor deze argumenten, zou Trudeau de druk op hebben gevoerd. Dit heeft naar verluidt zelfs voor verkapte dreigementen aan het adres van de toenmalig minister van Justitie gezorgd en zou uiteindelijk tot een overplaatsing naar het ministerie van Veteranenzaken geleid hebben.
Reactie Canadese premier
Hoewel Trudeau erkent dat hij zich heeft ingezet om de banen bij SNC-Lavalin te beschermen, ontkent hij dat dit in strijd was met de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht in Canada. Toch lijkt de kous hier niet mee af te zijn voor de Canadese premier. In navolging van het ontslag van de minister van Justitie, heeft ook de begrotingsminister aangegeven op te stappen door het verlies van haar vertrouwen in de regering. Daarnaast is er vorige week al in het Canadese parlement het aftreden van Trudeau geëist. Zelf is de premier tot noch toe niet uitgebreid en inhoudelijk ingegaan op het uiteenvallen van zijn kabinet.
Dat uitgerekend premier Trudeau in een corruptiezaak verwikkeld raakt, is opmerkelijk. In zijn campagne presenteerde de Canadees zich als een progressieve kandidaat die hamerde op het belang van een eerlijke en transparante overheid. Hetzelfde geldt voor het land zelf, Canada eindigt steevast in de top tien van de Corruption Perception Index.
Met het oog op de aankomende verkiezingen in oktober zal de manier waarop Trudeau deze kabinetscrisis afhandelt cruciaal zijn. Volgens de huidige peilingen kunnen de premier en zijn partij namelijk een flink verlies aan zetels in het parlement verwachten. Ondertussen is het afwachten alle feiten al boven water zijn of dat er in de nabije toekomst nog nieuwe zaken aan het licht komen.