Amsterdam, 1 maart 2019 – Het Openbaar Ministerie (OM) gaat Shell vervolgen voor omkoping bij de exploitatierechten van een olieveld voor de kust van Nigeria. Dit bevestigde een woordvoerder van het OM aan het Financieele Dagblad en werd vanochtend ook bevestigd door Shell zelf.
Het OM heeft laten weten het strafrechtelijke onderzoek naar Shell bijna te hebben afgerond en stelt dat er sprake is van vervolgbare strafbare feiten. Het is nog niet bekend of het OM ook natuurlijke personen zal gaan vervolgen. In een schriftelijke reactie op vragen meldt Shell dat het “nog bezig is de beschuldigingen te doorgronden” en dat het “pas onlangs een aantal documenten gekregen heeft met betrekking tot het onderzoek”.
OPL 245
Het draait allemaal om OPL 245, de naam van het olieveld voor de kust van Nigeria. In 2011 betaalde Shell samen met het Italiaanse oliebedrijf ENI ruim $1,3 miljard voor de concessies voor dat olieveld. Hoewel deze overeenkomst met de Nigeriaanse overheid werd gesloten, kwam er slechts $201 miljoen in de Nigeriaanse schatkist terecht. Het resterende bedrag kwam geld grotendeels terecht bij Malabu, het bedrijf van voormalige Nigeriaanse olieminister Dan Etete. Hij zou in 1998, toen hij nog deel uitmaakte van de regering van voormalig dictator Sani Abacha, het olieveld op een onwettige wijze aan zijn eigen bedrijf hebben toegekend. Er werd slechts $2 miljoen voor het veld betaald, terwijl de geschatte waarde aan olie $450 miljard is. De vraag is, of Shell wist dat het geld bij Etete en andere corrupte politici terecht zou komen.
In Italië is de deal sinds 2017 ook onderwerp van een lopende rechtszaak, waarin beide oliemaatschappijen en 16, deels hoge, medewerkers verdachten zijn. Inmiddels zijn twee personen, de Italiaan Gianluca Di Nardo en de Nigeriaan Emeka Obi , veroordeeld tot 4 jaar cel. Ze worden beschouwd als tussenpersonen en hebben beiden steekpenningen betaald en ontvangen. Zelfs na deze veroordeling hield Shell vol dat er “geen basis is” voor vervolging van Shell.
Samenwerking met Italië
Op 14 oktober 2015 verzochten de openbaar aanklagers in Italië assistentie van het OM, blijkt uit een gelekt dossier in handen van Vrij Nederland. Naar aanleiding hiervan werd een “Joint Investigation Team” met het Italiaanse OM gevormd en deed de FIOD in februari 2016 een inval op het hoofdkantoor van Shell. Hierbij werd negen gigabyte aan informatie in beslag genomen, waaronder duizenden pagina’s interne e-mails, rapporten en afgeluisterde gesprekken. Ook werd die dag een telefoongesprek tussen Shell-topman Ben van Beurden en toenmalig financieel directeur Simon Henry afgeluisterd. In dit gesprek werd Henry door Van Beurden op de hoogte gebracht van de inval en begon Van Beurden over de aanwezigheid van “onbehulpzaam emailverkeer” tussen twee voormalig MI6-medewerkers die Shell had ingehuurd.
Uit de in beslag genomen e-mails bleek dat Shell-medewerkers wel degelijk wisten van en meedachten aan een manier om het geld naar Etete door te sluizen. Ook is er een gesprek met Aliyu Abubakar (Mr. Corruption) ontdekt waarin hij vertelt dat hij in april 2014 aanwezig was bij een bijeenkomst met “elf witte mensen” van Shell, de minister van Justitie Mohammed Adoke en vertegenwoordigers van Malabu. “Hier is afgesproken de betalingen via de Nigeriaanse staat te laten verlopen vanwege achterdocht en onenigheid tussen Malabu aan de ene kant en Shell en Eni aan de andere kant.” Zowel Abubakar als Adoke worden vervolgd in Nigeria in een rechtszaak tegen belangrijke kopstukken die bij de corrupte deal betrokken waren.
Op grond van de Code of Conduct had Shell uit moeten zoeken hoe Malabu opereerde en wie Etete precies was. In 2014 stuurde de in Nigeria gestationeerde bedrijfsjurist Guus Klusener een email waarin stond dat Etete en andere belanghebbenden bij zijn bedrijf Malabu werden onderzocht om witwasserij en andere illegale activiteiten. Hij waarschuwde dat zakendoen met een bedrijf als Malabu “ertoe zou kunnen leiden dat we serieuze kwesties krijgen met onze eigen business principles”.
Shell ook vervolgd wegens explosie
Vanochtend werd ook bekend dat het OM Shell heeft gedagvaard voor twee andere incidenten. In 2014 was er een ontploffing op een Shell-complex in Moerdijk, waarna een grote brand ontstond. Hierbij raakten twee werknemers gewond. Daarnaast wordt Shell vervolgd vanwege lekkage van de giftige stof ethyleenoxide tussen november 2015 en januari 2016. In die periode ging dagelijks 380 kilo van de kankerverwekkende stof de lucht in.
Het OM laat weten dat Shell verplicht is om een streng preventiebeleid te voeren om ernstige ongelukken met gevaarlijke stoffen te voorkomen. Het olieconcern is daarin nu tot twee keer toe tekortgeschoten, waardoor werknemer en mensen in de omgeving in gevaar zijn gebracht.