Amsterdam, 5 maart 2019 – Uit 1,3 miljoen gelekte documenten van twee Litouwse banken zou blijken dat Nederlandse banken een schakel vormden in een grote Russische witwaszaak – de zogenaamde Troika Laundromat – waarbij naar verluidt ruim €3,5 miljard werd witgewassen in Europa en de Verenigde Staten.

De documenten zijn in handen van journalistencollectief OCCRP en in Nederland gedeeld met Investico, Trouw en De Groene Amsterdammer. Volgens onderzoek zou tussen 2006 en 2013 in totaal zo’n €3,5 miljard aan betalingen door de Troika Laundromat zijn gevloeid. Een deel van het geld in de witwasmachine is volgens de onderzoekers rechtstreeks afkomstig van bedrijven die betrokken waren bij georganiseerde misdaad of fraude in Rusland. Zo zou er op de Litouwse bankrekeningen 100 miljoen zijn binnengekomen van bedrijven die betrokken zijn bij de zaak rond de Russische advocaat Sergei Magnitsky. De miljoenenopbrengst werd weggesluisd naar bankrekeningen in het Westen, waaronder in Nederland.

Hart van de Troika Laundromat

De spil in het witwasschandaal zou de Russische Troika-bank zijn geweest. Die gebruikte naar verluidt de Litouwse banken Ukio Bankas en Snoras AB tussen 2006 en 2013 als toegangspoort naar Europa. Die banken werden in respectievelijk 2011 en 2013 door de Litouwse autoriteiten gesloten omdat zij veel te weinig deden om witwassen te voorkomen. Troika Bank koppelde de Litouwse banken aan een web van tientallen anonieme bedrijven in belastingparadijzen, zo blijkt uit de gelekte data. Tussen die bedrijven schoten de miljarden heen en weer tot de herkomst niet langer te achterhalen was. Vanuit de Litouwse banken zou bijna een miljard naar Nederlandse bankrekeningen zijn gestroomd, grotendeels via de door Russen geleide Amsterdam Trade Bank (ATB) en de Nederlandse vestiging van de Turkse GarantiBank.

De betrokkenen

Een deel van het geld in de Troika Laundromat zou van bedrijven komen die betrokken waren bij georganiseerde misdaad of fraude in Rusland. Miljoenen van de witgewassen gelden zouden terecht zijn gekomen bij de cellist Sergei Roldoegin, een jeugdvriend van de Russische president Vladimir Poetin en peetoom van diens eerste dochter. Hij dook eerder al op in de Panama Papers en zou worden gezien als stroman voor Poetin.

Naar verluidt is 43 miljoen uit de witwasmachine naar de Rabobank-rekening van scheepsbouwer Heesen in Oss gegaan, voor de bouw van twee jachten voor de Russische senator Valentin Zavadnikov. Zavadnikiv zou met gelden uit de Troika Laundromat hebben betaald voor zijn luxe jachten. De Rabobank liet deze transacties passeren.

Ook ING en ABN AMRO waren volgens de onderzoekers betrokken bij betalingen die kenmerken hebben van witwassen. ING zou in Moskou tot 2013 met een bedrijf hebben gewerkt waarvan het al vier jaar vermoedde dat het betrokken was bij witwassen. Bij ABN Amro zou een Nederlandse bankrekening van een voormalig onderdeel van de bank gebruikt voor betalingen van ruim 190 miljoen euro in opdracht van de Russische Troika Bank. Door de recente witwasschandalen ligt het toezicht bij de banken zelf, en door De Nederlandsche Bank (DNB), flink onder vuur. De zaak is reden om het toezicht op de Nederlandse banken opnieuw tegen het licht te houden.

Schade van witwassen onvoorstelbaar groot

“De schade van witwassen is onvoorstelbaar groot, het is crimineel, het ondergraaft de rechtsstaat en de democratie. Het gaat altijd ten koste van iets of iemand en het is niet alleen crimineel, het is ook nog eens heel schadelijk voor de economie”, aldus Paul Vlaanderen, voorzitter van TI-NL, bij Nieuwsuur.