Amsterdam, 14 mei 2019 – Met de Europese verkiezingen in aantocht concludeert onderzoeksplatform Follow the Money (FTM) dat de invloed van Duitse politieke denktanks op het Europees debat groot is. In de periode 2014 tot en met 2017 vertegenwoordigden geldstromen uit Duitsland bijna een kwart van alle inkomsten van Europese politieke partijfamilies en hun denktanks voor zover afkomstig uit de Europese Unie, de subsidie van het Europees Parlement (EP) niet meegerekend. Dat percentage ligt ruim hoger dan op grond van het Duitse zetelpercentage in het EP, een kleine 13 procent, verwacht zou worden.
EPP en de Duitse invloed
Met name de herkomst van giften aan het Martens Centre, de denktank die verbonden is aan de grootste Europese partijfamilie, de Europese Volkspartij (EPP), springt in het oog. Het Martens Centre, in de woorden van FTM-onderzoekers Dieuwertje Kuipers en Lise Witteman ‘de ideologische keuken van de EPP’, ontving volgens FTM tussen 2014 en 2018 een derde van zijn inkomsten van gelieerde organisaties uit Duitsland. De Konrad Adenauer Stiftung, het wetenschappelijk bureau van Angela Merkels CDU, zat achter 53,5 procent van deze donaties (719.104 euro). Ook de Hanns Seidel Stiftung, de denktank verbonden aan conservatieve zusterpartij CSU, gaf in de genoemde periode gul aan het Martens Centre: ongeveer 160.000 euro.
Beide Duitse wetenschappelijke bureaus hebben bovendien een groot aantal buitenlandse dependances, die – uit naam van het Martens Centre – optreden als financiers én organisators van lezingen, rondetafelgesprekken, seminars en workshops. Ton Nijhuis, directeur van het Duitsland Instituut in Amsterdam, wijst in het FTM-artikel op de politieke waarde van de Duitse financiële slagkracht: ‘Duitsland heeft de mogelijkheid om eigen ideeën, in meer algemene zin over Europa, via dit soort werkgroepen en conferenties voor het voetlicht te krijgen.’ Nijhuis concludeert verder dat de Duitse conservatieve politieke partijen door hun grote buitenlandse netwerk ‘meer kennis in huis hebben, en kennis is macht’.
Sociaaldemocraten en Liberalen
Ook andere grote Europese partijfamilies ontvangen volgens Follow the Money relatief veel geld uit Duitsland. Zo worden de Partij van Europese Sociaaldemocraten (PES) en haar wetenschappelijk bureau, het FEPS, flink gesponsord door de Sozialdemokratische Partei Deutschlands (SPD) en de aan haar verwante denktank de Friedrich Ebert Foundation. Voor de Alliantie van Liberalen en Democraten (ALDE), waarbij zowel VVD als D66 zijn aangesloten, en haar denktank ELF geldt dat 46 procent van hun inkomsten uit Duitsland afkomstig is. FTM schenkt bijzondere aandacht aan de rol van het wetenschappelijk bureau van de liberale Freie Demokratische Partij, dat evenementen vaak financieel ondersteunt en een vaste bonus biedt van 60.000 euro. Saillant detail is dat de uitvoerend directeur van ELF, Daniel Kaddik, tot vorig jaar nog werkzaam was voor deze Friedrich Naumann Foundation.
Nederlandse donaties
Nederlandse donaties aan Europese zusterpartijen en denktanks vallen over het algemeen in het niet bij de Duitse schenkingen. Follow the Money ziet echter één uitzondering op die regel: de Europese Christelijke Politieke Beweging (ECPM), met de ChristenUnie en de SGP als Nederlandse leden, weet ruim veertig procenten van haar inkomsten verzekerd uit giften van gelieerde partijen en stichtingen uit Nederland. In dat kader is ook het netwerk van Nederlandse religieuze organisaties bijzonder relevant voor ECPM, aldus FTM.