Amsterdam, 4 juni 2019 – Nederland staat in de top 5 van meest geliefde belastingparadijzen voor multinationals ter wereld, zo stellen onderzoekers van het Tax Justice Network in hun recent verschenen Corporate Tax Haven Index (CTHI). De index, die het resultaat is van meer dan een jaar onderzoek, zet Nederland op plaats 4. Daarmee hoeft het in de ‘race naar de bodem’ alleen maar de Britse Maagdeneilanden, Bermuda en de Kaaimaneilanden voor zich te dulden.

De CTHI 2019, die gestoeld is op een grondige analyse van officiële rapporten, wetgeving en reguleringen uitgevoerd door een internationaal onderzoeksteam, biedt inzicht in de vraag hoezeer verschillende landen (actief) bijdragen aan belastingontwijking door multinationals. Daartoe onderscheidt de index een zogenaamde ‘Haven Score’ en een ‘Global Scale Weight’. De eerstgenoemde score is opgebouwd uit twintig belastinggerelateerde factoren die bepalen in hoeverre de relevante wet- en regelgeving en beleidskeuzes van een land multinationals mogelijkheden bieden tot belastingontwijking. De Nederlandse Haven Score, die loopt van 0 (geen ‘belastingparadijspotentie’) tot en met 100 (praktisch geen barrières tegen belastingontwijking), is met 78 punten hoog te noemen. De Global Scale Weight geeft de mate aan waarin multinationals ook daadwerkelijk van deze mogelijkheden gebruikmaken. Op basis van de directe buitenlandse investeringen in ons land concluderen de onderzoekers dat dit in zeer hoge mate het geval is. Nederland heeft een aandeel van 12,76% in de mondiale ingaande en uitgaande investeringen. Alleen de Verenigde Staten, de nummer 25 in de rangschikking, scoren met 12,88% iets hoger op dit terrein.

Lage belastingen, weinig transparantie, nauwelijks belemmeringen

In een drietal categorieën scoort Nederland bijzonder matig. Op de eerste plaats wat betreft de hoogte van belastingen voor multinationals. Nederland scoort hierop 93 uit 100 punten, waar 100 opnieuw het slechtst denkbare resultaat is. De onderzoekers zijn hierbij uitgegaan van het principe van de zwakste schakel: het wettig verschuldigde belastingtarief kan weliswaar hoog liggen, maar in de praktijk kan een multinational effectief veel minder belasting betalen, bijvoorbeeld dankzij allerlei vrijstellingen en/of (geheime) fiscale afspraken.

Ten tweede wordt Nederland niet goed beoordeeld op het gebied van transparantie (88 uit 100). Zo is het volgens de onderzoekers niet gebruikelijk dat jaarrekeningen van internationale bedrijven in Nederland toegankelijk zijn voor het publiek. Ook zijn belastingplichtigen en belastingadviseurs niet verplicht jaarlijks te rapporteren over onzekere belastingposities waarvoor financiële reserves zijn aangelegd, laat staan over regelingen die worden gebruikt of gepromoot om belasting te ontwijken. Verder zijn rechtszaken en gerechtelijke uitspraken over de belastingtechnische aangelegenheden van multinationals niet openbaar toegankelijk in Nederland.

Ten slotte blijkt uit de CTHI 2019 dat Nederland een zeer weinig toereikende wet- en regelgeving kent om belastingontwijking tegen te gaan. In het bijzonder ontbreken adequate maatregelen om te belemmeren dat multinationals hun belastbaar inkomen kunstmatig verlagen. Dat geldt bijvoorbeeld wanneer de Nederlandse afdeling van een multinational servicekosten of royalty’s betaalt aan een zusterbedrijf in het buitenland, dat zich (ook) in een belastingparadijs bevindt. Op deze manier lopen beide betrokken landen belastinginkomsten mis.

Bedenkelijk gezelschap van belastingparadijzen

Met zijn vierde plaats in de CTHI heeft Nederland zich stevig genesteld in een bedenkelijk gezelschap van notoire belastingparadijzen, zoals de drie eerder genoemde Britse overzeese gebieden, Zwitserland en de Bahama’s. Buurlanden België (16) en Duitsland (24) volgen op gepaste afstand en Denemarken, waar Nederland zich op de belangrijke lijstjes graag aan mag spiegelen, is pas terug te vinden op een 36^e plaats.

De twijfelachtige eer die Nederland in de CTHI ten deel valt, bevestigt een reeks eerdere berichten over de status van ons land als belastingparadijs. Een paar maanden geleden nam het Europees Parlement al een resolutie aan waarin Nederland samen met landen als Luxemburg, Malta, Cyprus en Ierland als dusdanig wordt aangemerkt.