Amsterdam, 2 oktober 2019 – Vorige week heeft de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA) besloten tot onderzoek naar zijn algemeen directeur, Harm Mannak. Mannak verzweeg zijn zakelijke relatie met Andy Fastow, het brein achter de Enron-fraude. Mannak is gedurende het onderzoek op non-actief gesteld.

De zaak kwam aan het licht door een column in het Financieel Dagblad van hoogleraar accountancy Marcel Pheijffer van dinsdag 24 september. In zijn column uitte hij kritiek op het uitnodigen van Fastow als spreker op een bijeenkomst van de NBA. Daarbij onthulde Pheijffer het gedeelde zakelijk belang van Mannak en Fastow bij KeenCorp, een Rotterdamse start-up. Mannak bleek dit gedeelde belang te hebben verzwegen voor het NBA-bestuur. Daarop is door het bestuur op woensdag 25 september besloten tot het onderzoek naar de zakelijke belangen van Mannak.

Gedeeld belang met Fastow

KeenCorp is een Rotterdamse start-up die door het inzetten van kunstmatige intelligentie meent eerder onethisch gedrag, fraude en faillissementen te kunnen voorspellen. Ze verkopen software die “zelfs het Enron-schandaal had kunnen voorspellen.” Enron-fraudeur Fastow is aandeelhouder van dit bedrijf. Hoe groot zijn belang is, is niet bekend. Dat ook Mannak aandelen bezit van KeenCorp, naar eigen zeggen 0,05%, heeft hij eerder nagelaten te melden aan het NBA-bestuur. Hij had dit in ieder geval op twee momenten moeten doen. De eerste was toen hij betrokken was bij het uitnodigen van Fastow op het congres van de NBA in september 2019. Hij speelde een bemiddelende rol in deze uitnodiging, door e-mailadres en telefoonnummer te verstrekken. Ook afgelopen augustus, toen Mannak als president-commissaris benoemd werd bij KeenCorp, heeft hij nagelaten Fastows aandeelhouderschap te benoemen. Toen Fastow ter sprake kwam, heeft hij hem ‘een betrokkene’ bij KeenCorp genoemd.

Andy Fastow

Fastow was de financieel topman van het Amerikaanse Enron, het zevende grootste bedrijf van de Verenigde Staten met 21.000 werknemers, dat in 2001 ten onder ging nadat was gebleken dat dit energiebedrijf voor miljarden aan schuld en verliezen uit de boeken hield. In vier maanden daalde de koers van 45 dollar naar 26 cent. De zaak luidde ook de ondergang in van accountant Arthur Anderson. Fastow hiervoor zes jaar de cel in en betaalde ruim 30 miljoen dollar boete. Hij kwam in 2012 vrij. Sindsdien geeft hij lezingen en werkt hij voor short sellers die hem inhuren om onregelmatigheden in de boeken van bedrijven te vinden.

De NBA zegt wel achter de beslissing te staan Fastow als hoofdspreker op hun congres uit te nodigen. Diens lezing over de discrepantie tussen regels en praktijk is volgens de NBA juist uitermate geschikt voor financiële professionals.

Gevolgen voor NBA

TI-NL maakt zich zorgen over deze berichten van mogelijke belangenverstrengeling, met name nu het hier gaat om de algemeen directeur van de beroepsorganisatie van accountants. Het vertrouwen in de integriteit van deze beroepsgroep staat de afgelopen jaren onder druk door meerdere incidenten. De NBA had afgelopen zomer nog de publiekscampagne ‘Nederland rekent op zijn accountants’ gelanceerd, om dit vertrouwen weer te herstellen. Dit incident lijkt bloot te leggen dat binnen de beroepsorganisatie zelf nog stappen te zetten zijn om integer handelen en transparantie te bevorderen.

Wel vindt TI-NL het positief dat het bestuur van NBA snel en naar het lijkt adequaat op het incident reageert. Dat besloten is de algemeen directeur gedurende het onderzoek te schorsen, komt overeen met de best practice om beïnvloeding van het onderzoek, via bijvoorbeeld getuigen, te voorkomen. TI-NL is in contact met NBA over deze zaak. Gedurende het onderzoek geeft NBA aan geen verdere mededelingen te kunnen doen.