Amsterdam, 7 oktober 2019 – De formele goedkeuring van de klokkenluidersrichtlijn van de EU vanochtend biedt de lidstaten van de EU nu twee jaar lang de mogelijkheid om het voortouw te nemen in de bescherming van klokkenluiders bij de omzetting van de richtlijn in nationaal recht, aldus Transparency International.

Vandaag publiceerde Transparency International analyses en aanbevelingen om lidstaten te helpen de richtlijn zo optimaal te implementeren. Eén van deze aanbevelingen is dat de nationale wetgeving voor elke mogelijke klokkenluiderssituatie en aan alle types klokkenluiders bescherming zouden moeten bieden, dus ook als het gaat om misstanden binnen defensie, veiligheid en geclassificeerde informatie.

Vooruitstrevend

Volgens Marie Terracol, coördinator van het klokkenluidersprogramma bij Transparency International, is de EU-richtlijn prijzenswaardig vooruitstrevend. Onder de nieuwe richtlijn kan voorkomen worden dat een case zoals ‘LuxLeaks’, aan het licht gebracht door klokkenluider Antoine Deltour, zich herhaalt. Wel benadrukt Terracol dat de EU-wetgeving op sommige gebieden een aantal inherente beperkingen oplegt. De regeringen van de lidstaten moeten ervoor zorgen dat hun wetgeving klokkenluiders die schendingen van de wet en bedreigingen van het algemeen belang melden volledig beschermt.

Het ‘Ukrainegate’ schandaal in de VS heeft het cruciale belang van klokkenluiders voor de bescherming van de democratie en het voorkomen van machtsmisbruik onderstreept. “Ambitieuze wetgeving die in overeenstemming is met de geest en niet met de letter van de richtlijn, zal van de EU-landen leiders op dit gebied maken”, aldus Terracol.

De richtlijn kwam tot stand na jarenlange aansporing door een brede coalitie van Transparency International en andere maatschappelijke organisaties, vakbonden en journalistieke verenigingen. We verwelkomden het voorstel van de Europese Commissie in 2018 en steunden het krachtige rapport van het Parlement in november 2018, waarin veel van onze belangrijkste beleidsaanbevelingen zijn verwerkt. In maart 2019 bereikten het Europees Parlement en de Europese Raad overeenstemming over de klokkenluidersrichtlijn.

Implementatiefase

Transparency International adviseert de EU-landen ook om de bescherming van klokkenluiders in gerechtelijke procedures te versterken en nationale klokkenluidersinstanties in het leven te roepen die verantwoordelijk zijn voor het toezicht op en de handhaving van de klokkenluidersregeling en voor het verzamelen en publiceren van gegevens over de werking van de wetgeving.

Transparency International zal de komende twee jaar toezien op de implementatie van de EU-klokkenluidersrichtlijn in de lidstaten om ervoor te zorgen dat alle mensen die wanpraktijken en corruptie aan de kaak stellen voldoende en gelijkwaardig beschermd worden.

In Nederland vereist een correcte implementatie van de richtlijn een aanscherping van de Wet Huis voor Klokkenluiders en een uitbreiding van de wettelijke bescherming onder deze wet. Eerder heeft TI-NL al aanbevolen de Wet Huis voor Klokkenluiders versneld te evalueren.