Amsterdam, 19 september 2019 (bijgewerkt 2 oktober 2019) – De voorzitter van de Nederlandse Politiebond, Jan Struijs, meent dat de cultuur bij de Haagse politie onveilig is voor klokkenluiders. Agenten die wantoestanden aankaarten worden bestraft met overplaatsingen of worden weggepest. Struijs doet een dringende oproep aan de politie om klokkenluiders beter te beschermen. Eerder deze zomer stapte politiecoach Carel Boers al op, omdat de leiding geen gehoor geeft aan meldingen.
Directe aanleiding voor de uitspraken van Struijs waren de resultaten van het interne onderzoek dat de Haagse politie heeft ingesteld naar incidenten bij het basisteam Hoefkade. De conclusies van dit onderzoek zijn afgelopen vrijdag door NRC naar buiten gebracht. Op het bureau blijkt sprake te zijn van ernstige discriminatie, geweld, ongewenste omgangsvormen en een ongezonde groepscultuur onder politieagenten. Het zou gaan om incidenten veroorzaakt door een kleine groep “rotte appels”. In appgroepen van Haagse agenten worden de klokkenluiders “tere zieltjes” genoemd.
Meldingen traag en ongericht aangepakt
Struijs beweert dat misstanden zo lang hebben kunnen voortduren omdat de actie van de politieleiding op meldingen van medewerkers te traag en ongericht is. Zo is het interne onderzoek naar de misstanden op de Haagse Hoefkade pas ruim een jaar na de eerste meldingen afgerond. De agenten die deze meldingen maakten, zijn in de tussentijd vertrokken naar een andere politiepost. Sommigen deden dit vrijwillig, anderen omdat ze zich niet meer veilig voelden. Ook spreekt de leiding zich niet duidelijk uit. De enige eenheidscommissaris die zich duidelijk uitsprak tegen deze incidenten en mensen aanmoedigde bij haar aan te kloppen, vertrok vervolgens drie weken later naar een andere klus. Als gevolg hiervan is een zwijgcultuur ontstaan waarin agenten zich niet meer durven uitspreken.
De politiebond dringt aan op snellere actie. Zo moeten meer mensen op een onderzoek worden gezet, zodat het sneller afgerond kan worden. Daarnaast stelt Struijs dat de politie moet onderzoeken waarom mensen niet durven te melden. “We moeten hiervan leren. Waardoor ontstaat zo’n cultuur? Waarom worden melders gepest? De onderste steen moet boven komen.”
Bijval
Ook volgens de NOS hebben leidinggevenden op het politiebureau tot het hoogste niveau van het korps de signalen over geweld, discriminatie en ander ongewenst gedrag genegeerd. Verschillende agenten zouden de problemen intern hebben aangekaart. Er zou sprake zijn van “wegkijkgedrag” van leidinggevenden, waarmee het gedrag van de agenten jarenlang is gedoogd. Structurele misdragingen zouden als incidenten zijn beschouwd, waar zo min mogelijk ruchtbaarheid aan gegeven moest worden.
Op 6 juni van dit jaar trok de Haagse teamchef Fatima Aboulouafa al publiekelijk aan de bel over de zogenaamde “blue wall of silence” waar agenten in Rotterdam en Den Haag tegenaan lopen als ze misstanden willen aankaarten. Ze schreef op haar instagramaccount dat collegialiteit binnen de politie fijn is, maar vroeg zich af: „Moet loyaliteit ten koste van alles gaan, ook als je ziet dat er grote misstanden binnen onze politieorganisatie en zelfs op managementniveau plaatsvinden?” Aboulouafa riep leidinggevenden op klokkenluiders te koesteren, omdat die het morele kompas binnen de organisatie zijn. Aboulouafa werd door de eenheidsleiding Den Haag een spreekverbod opgelegd, ook mocht ze niet meer op Instagram over de politie schrijven.
In juli van dit jaar stapte politiecoach Carel Boers op, omdat de leiding geen reactie gaf op zijn meldingen van “grove misstanden in de top van de politie”. Boers coachte tussen 2003 en 2019 honderden toptalenten van de politie door heel het land, in het kader van het leiderschapsprogramma van de organisatie. De leiding zou zijn berichten over bijvoorbeeld aanrandingen en ernstige discriminatie, consequent hebben genegeerd. Boers meende dat sinds de invoering van de Nationale Politie de afstand tussen de top en de werkvloer te groot is, waarbij meldingen niet goed worden opgepakt door de top.
Belang van goede klokkenluidersbescherming
Transparency International Nederland maakt zich hard voor adequate klokkenluidersbescherming. Klokkenluiders zijn van onschatbare waarde bij het blootstellen van corruptie, fraude en wanbeheer. Vroege openbaring van de misstand of het risico hiervan kan de mensenrechten beschermen en de rechtsstaat te behouden. Het hebben van goed beleid voor het omgaan met vermoedens van misstanden (meldbeleid) is in het belang van zowel de organisaties als haar medewerkers. Immers, misstanden kunnen in alle organisaties voorkomen en hebben een negatieve invloed op zowel de organisatie als het werkklimaat. Organisaties hebben er belang bij dat vermoedens van misstanden in een zo vroeg mogelijk stadium worden gesignaleerd en serieus worden onderzocht, én dat geconstateerde misstanden adequaat worden aangepakt. Daarbij moeten medewerkers erop kunnen vertrouwen dat, als zij een vermoeden van een misstand hebben en daarvan melding doen, de organisatie hen als melder beschermt tegen benadeling als gevolg van het feit dat zij een melding hebben gedaan.
Update 2 oktober: Op 24 september is Aboulouafa op non-actief gesteld omdat haar kritische opstelling te veel interne spanningen zou veroorzaken, volgens een tiental leidinggevenden in de eenheid Den Haag. Aboulouafa werkt 23 jaar bij de politie en was sinds een jaar de baas in Leiden over een eenheid van 130 politieagenten. Aan tafel bij Jinek geeft Aboulouafa aan graag bij de politie te blijven.
Update 2 oktober: Ook wordt onderzocht of één van de bij de Haagse Hoefkade weggepeste klokkenluiders nu slachtoffer is geworden van seksueel intimidatie door haar nieuwe leidinggevende bij de politie Haarlemmermeer. De klokkenluidster was weggepest nadat ze bij het team Veiligheid Integriteit en Klachten (VIK) van de Haagse politie melding had gemaakt van misstanden. De teamchef in Haarlemmermeer, die eerder zelf in Den Haag heeft gewerkt, heeft vervolgens de klokkenluidster uitgenodigd in Haarlemmermeer te komen werken, waar hij haar een veilige werkomgeving beloofde. Vervolgens zou hij haar seksueel hebben geïntimideerd. Het zou gaan om aanranding en het per app versturen van seksuele voorstellen. De betreffende teamleider, die leiding geeft aan 140 agenten, is gedurende het onderzoek naar huis gestuurd.