Amsterdam, 7 november 2019 – Victor van Wulfen, oud-piloot en klokkenluider bij defensie die eerder door Transparency International Nederland werd geïnterviewd in het kader van onze klokkenluiders campagne, heeft valselijk de diagnose ‘psychische stoornissen’ in zijn medisch dossier gekregen. Het Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg heeft dat maandag bepaald en de arts van Vliegbasis Eindhoven is officieel berispt. Staatssecretaris Visser wil niet reageren.

In maart 2019 daagde Van Wulfen onder anderen de voormalig onderdeelsarts van de vliegbasis voor het tuchtcollege. Deze zou in 2009 het patiëntendossier van Van Wulfen hebben vervalst door daarin de diagnose op te nemen dat de piloot aan psychische stoornissen leed. De arts gaf tijdens de zitting toe dat hij anders had moeten handelen, maar vond het niet tuchtrechtelijk verwijtbaar. Het tuchtcollege geeft Van Wulfen echter in zijn klacht gelijk en geeft de arts een officiële berisping hiervoor.

Geen consult

De arts van Vliegbasis Eindhoven gaf zijn melding in het dossier de code ‘overige psychiatrische stoornissen’ mee, een voor een piloot van Defensie zwaar beladen diagnose, puur op basis van een uitlating van de toenmalige squadroncommandant, die tijdens een overleg met de arts stelde dat Van Wulfen naar zijn mening professionele hulp nodig had omdat “hij in een andere wereld leefde”. De arts had op dat moment de vlieger zelf nog niet gesproken, maar zette het wel als ‘consult’ in het dossier. Dit terwijl Van Wulfen op het moment van het ‘consult’ aantoonbaar in Zuid-Afrika op vakantie was. Een daadwerkelijk consult vond alsnog plaats na de vakantie van Van Wulfen. De defensiearts constateerde toen geen psychiatrische stoornis, alleen werkgerelateerde problemen, maar veranderde de codering in het dossier niet.

De squadroncommandant had vervolgens aan het personeel van de vliegbasis medegedeeld dat Van Wulfen -zonder dat hij er zelf bij aanwezig was- vrijwillig zou deelnemen aan een psychologisch of psychiatrisch traject, omdat hij ‘in een schijnwereld leefde’. Van dit alles was geen sprake, blijkt uit de uitspraak in de zaak.

Het ‘consult’ werd pas in 2015 uit zijn medisch dossier gehaald, nadat een onderzoeksrapport van de Onderzoeksraad Integriteit Overheid (OIO) Van Wulfen gelijk had gegeven en Van Wulfen er meermalen op had aangedrongen bij defensie. Pas in 2016 is Van Wulfen alsnog bij defensie aan de slag gegaan, als Kustwachtvlieger. Omdat het ministerie van Defensie echter bleef weigeren een aantal documenten over te dragen die zouden leiden tot volledige rehabilitatie, heeft Van Wulfen in 2017 ontslag genomen.

Het tuchtcollege gaat niet mee in de klacht van de klokkenluider dat de arts zijn beroepsgeheim heeft geschonden, door het dossier te delen met de commandant. Volgens het college is dat niet bewezen. Wel valt de arts aan te wrijven dat hij Van Wulfen in de kou heeft laten staan, door al zijn mails over de gang van zaken niet te beantwoorden. ‘Klager had recht op informatie’, stelt het tuchtcollege.

Van Wulfen is blij met de uitspraak en opgelucht, maar zegt nog altijd niet volledig gerehabiliteerd te zijn. Hij vervolgt zijn strijd, ook omdat de veroorzakers van de door hem aangekaarte misstanden bij de luchtmacht door de militaire top ‘de hand boven het hoofd gehouden’.

Tweede Kamer krijgt geen opheldering

Tijdens de bespreking van de begroting van Defensie op woensdag 6 november vragen zowel mevrouw Karabulut (SP) als mevrouw Belhaj (D66) opheldering aan de minister en staatssecretaris van Defensie. Mevrouw Belhaj: “Het is namelijk iets wat je je niet kan voorstellen en waarvan je denkt dat het alleen in een film gebeurt.” Belhaj maakt zich zorgen om de organisatiecultuur bij defensie en meer in het bijzonder het vertrouwen van de werknemers van defensie in hun artsen naar aanleiding van deze zaak. Staatssecretaris Visser kan een dag later geen opheldering geven, omdat ze de uitspraak nog moet bestuderen, maar benadrukt wel dat Defensie geen partij is in deze zaak. Dit laatste tot grote verontwaardiging van Van Wulfen, die Defensie in maart om documenten had gevraagd ten behoeve van deze tuchtzaak. De documenten zijn nooit verschaft.

Veiligheidsgebreken defensie

In 2008 merkte Victor van Wulfen, voormalig F-16 en C-130 Hercules vlieger, laatstgenoemde bij het 336 Squadron van vliegbasis Eindhoven, dat vliegers onvoldoende getraind waren en veiligheidsregels niet werden gevolgd. Terwijl het wettelijk verplicht is, bleken er op de luchtbasis van Eindhoven onvoldoende vastgelegde reglementen en procedures te zijn. Het ontbreken van procedures leverde in de cockpit soms gevaarlijke situaties op. Van Wulfen was vastberaden om de cultuur -en veiligheidsproblemen aan de kaak te stellen. In plaats van de melding van Van Wulfen serieus te nemen, wordt hij jarenlang tegengewerkt. Hierover vertelde Van Wulfen in 2016 uitgebreid in een interview met TI-NL.

Transparency International Nederland

Transparency International Nederland maakt zich hard voor adequate klokkenluidersbescherming. Klokkenluiders zijn van onschatbare waarde bij het blootstellen van corruptie, fraude en wanbeheer. Vroege openbaring van de misstand of het risico hiervan kan de mensenrechten beschermen en de rechtsstaat te behouden. Het hebben van goed beleid voor het omgaan met vermoedens van misstanden (meldbeleid) is in het belang van zowel de organisaties als haar medewerkers.

Transparency International zal de komende twee jaar toezien op de implementatie van de EU-klokkenluidersrichtlijn in de lidstaten om ervoor te zorgen dat alle mensen die wanpraktijken en corruptie aan de kaak stellen voldoende en gelijkwaardig beschermd worden. In Nederland vereist een correcte implementatie van de richtlijn een aanscherping van de Wet Huis voor Klokkenluiders en een uitbreiding van de wettelijke bescherming onder deze wet. Eerder heeft TI-NL al aanbevolen de Wet Huis voor Klokkenluiders versneld te evalueren.