Omkoping Airbus
De zaak bij Airbus draaide om het betalen van steekpenningen aan tussenpersonen om contracten voor vliegtuigen binnen te slepen. De omkopingszaak kwam in 2016 aan het licht nadat Airbus zelf bij de Britse waakhond Serious Fraud Office (SFO) melding had gedaan van “onregelmatigheden”. Zowel de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk als Frankrijk stelde vervolgens onderzoeken in naar de gang van zaken bij Airbus. Uit justitiële documenten in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk zou blijken dat voor de betaling van steekpenningen codenamen werden gebruikt, waaronder “Van Gogh” en toelichtingen werden gegeven als “medicijnen en doseringen voorgeschreven door Dr. Brown”.
Airbus schikte deze zaak niet alleen met de Amerikaanse justitie maar ook met de Britse en Franse justitie. In totaal heeft het bedrijf geschikt voor een bedrag van $4 miljard. Met de megaschikking heeft Airbus een strafrechtelijke vervolging afgekocht. Wel bestaat de kans dat derde personen of voormalige medewerkers van Airbus, die zich schuldig hebben gemaakt aan fraude, alsnog worden vervolgd.
Top 10 FCPA-schikkingen aller tijden
1. Airbus SE (Nederland / Frankrijk): $2,09 miljard in 2020.
2. Petróleo Brasileiro S.A. – Petrobras (Brazilië): $1,78 miljard in 2018.
3. Telefonaktiebolaget LM Ericsson (Zweden): $1,06 miljard in 2019.
4. Telia Company AB (Zweden): $1,01 miljard in 2017.
5. MTS (Rusland): $850 miljoen in 2019.
6. Siemens (Duitsland): $800 miljoen in 2008.
7. VimpelCom (Nederland): $795 miljoen in 2016.
8. Alstom (Frankrijk): $772 miljoen in 2014.
9. Société Générale S.A. (Frankrijk): $585 miljoen in 2018.
10. KBR / Halliburton (Verenigde Staten): $579 miljoen in 2009.
Gebrek aan transparantie bij megaschikkingen
Wanneer er in belangrijke strafzaken wordt geschikt, pleit Transparency International Nederland voor een standaard rechterlijke controle. Onder anderen Geert Corstens, oud-president van de Hoge Raad, spreekt zich al sinds 2014 uit voor een automatische rechterlijke fiattering van megaschikkingen. Reden hiervoor is het gebrek aan transparantie bij grote schikkingen, en daarmee het gebrek aan publieke controle.
Vorig jaar is door de Tweede Kamer een motie van SP en D66 aangenomen die het kabinet oproept megaschikkingen door een rechter te laten toetsen. Aanleiding voor de motie was het ongenoegen over de sfeer van achterkamertjes en het gebrek aan openlijke verantwoording bij eerdere grote schikkingen. Ook Marcel Pheijffer, hoogleraar accountancy, pleit voor voor rechterlijke controle van schikkingen omdat hij zorgen heeft over de rechtswaarborgen, rechtsbescherming en transparantie in de afspraken die het OM met verdachten maakt.