Amsterdam, 18 februari 2020 – Nederland staat op de achtste plaats in de Financial Secrecy Index 2020 (FSI) van ’s werelds meest heimelijke landen wat betreft financiële dienstverlening. Dit is een flinke stijging ten opzichte van de FSI 2018 toen Nederland nog op de veertiende plaats stond. De Kaaimaneilanden, de Verenigde Staten en Zwitserland zijn ’s werelds grootste bijdragers aan financiële geheimhouding, volgens de nieuwe editie van de Financial Secrecy Index van Tax Justice Network (TJN). Transparency International Nederland (TI-NL) is partnerorganisatie van TJN en heeft input gegeven op het Nederlandse rapport.
Financiële geheimhouding is een belangrijke facilitator van financiële criminaliteit en illegale geldstromen, waaronder witwassen, corruptie en belastingontduiking. Jurisdicties die er niet in slagen om de sluier rondom financiële geldstromen op te heffen, ontkennen burgers elders hun mensenrechten en verergeren de wereldwijde ongelijkheid.
De Top 10 van de Financial Secrecy Index 2020:
- Kaaimaneilanden
- Verenigde Staten
- Zwitserland
- Hong Kong
- Singapore
- Luxemburg
- Japan
- Nederland
- Britse Maagdeneilanden
- Verenigde Arabische Emiraten
Nederland geheimhoudingsland
Nederland scoort met haar achtste plaats zelfs hoger dan de Britse Maagdeneilanden en de Verenigde Arabische Emiraten, beruchte belastingparadijzen die bekendstaan om hun geheimhouding. Alleen Luxemburg scoort slechter in Europa. De index is gebaseerd op een combinatie van de geheimhoudingsscore en een schaalweging op basis van het aandeel in de wereldwijde markt voor offshore financiële diensten. De stijging van de Nederlandse FSI-waarde is te wijten aan zowel een toename van de geheimhoudingsscore als een toename van het wereldwijde schaalgewicht voor offshore financiële diensten. Het land heeft nu een geheimhoudingsscore van 67,4 op een potentiële 100 en is goed voor 1,11% van de wereldwijde markt voor offshore financiële diensten. Dit maakt het een grote speler in vergelijking met andere rechtsgebieden. De vorige keer dat de Financial Secrecy uitkwam was in 2018. Toen steeg Nederland van plaats 41 naar plaats 14 en had ons land een geheimhoudingsscore van 66 en een marktaandeel voor offshore financiële diensten van 1%.
Hoewel Nederland bekend staat als een belastingparadijs voor bedrijven en er jaarlijks miljarden euro’s aan winsten door ons land stromen, wordt dit niet meegenomen in de maatvoering voor de index. De FSI is geen index voor belastingparadijzen. De FSI kijkt naar de markt voor offshore-services in plaats van naar financiële stromen die via dochterondernemingen van multinationale bedrijven worden doorgestuurd. Volgens de FSI-methodiek is Nederland goed voor 1.1% procent van de mondiale markt voor offshore financiële diensten.
Nederland herbergt volgens de laatste cijfers uit 2018 maar liefst 15.000 ‘bijzondere financiële instellingen’ (BFI’s), zogenoemde brievenbusmaatschappijen, die door buitenlandse multinationals worden gebruikt om jaarlijks €4.000 miljard door Nederland te transporteren. Volgens het Internationaal Monetair Fonds (IMF) kunnen deze stromen van buitenlandse directe investeringen via BFI’s niet worden begrepen zonder rekening te houden met de cruciale rol die Nederland speelt op het gebied van internationale belastingontwijking door ondernemingen.
Waar komt de stijging vandaan?
Er worden twintig deelindicatoren meegenomen in de uiteindelijke index. Zo wordt er gekeken naar de aanwezigheid van een centraal register van uiteindelijke belanghebbenden, oftewel het UBO-register waarin de uiteindelijk belanghebbende (de natuurlijke persoon die, al dan niet achter de schermen, bij een onderneming of rechtspersoon aan de touwtjes trekt) wordt opgenomen. Met een dergelijk register kan worden achterhaald naar wie een geldstroom gaat en zo kan het verbergen van corrupte betalingen, fiscale misdrijven en belastingfraude worden bemoeilijkt.
In juli 2018 is de 5e anti-witwasrichtlijn (AMLD5) van de EU in werking getreden. Volgens AMLD5 moet het UBO-register begin 2020 voor het grote publiek toegankelijk worden gemaakt. In 2019 publiceerde de Nederlandse regering het wetsontwerp rondom de implementatie van het openbare UBO-register. In tegenstelling tot veel andere Europese landen wordt het UBO-register met dit voorstel echter niet écht openbaar in Nederland, waardoor het onmogelijk wordt gemaakt patronen te herkennen en goed onderzoek te doen naar wie er achter structuren schuil gaan. Vooralsnog is het in Nederland nog steeds mogelijk juridische structuren op te zetten zonder de identiteit van de feitelijke eigenaar achter deze structuren aan te kondigen. Illegale activiteiten als corruptie, fraude en witwassen worden zo gefaciliteerd. Op dit onderdeel ontvangt Nederland dan ook de volledige geheimhoudingsscore van 100%.
Witwaspraktijken in Nederland
Uit onthullingen in de Nederlandse media blijkt herhaaldelijk dat, naast de rol die Nederland speelt op het gebied van belastingontwijking, de Nederlandse financiële sector veelvuldig wordt gebruikt om witwaspraktijken te plegen. In de afgelopen jaren zijn veel Nederlandse banken tekortgeschoten in hun anti-witwasbeleid. Zo heeft ING Bank in 2018 een schikking getroffen met het Openbaar Ministerie voor ernstige tekortkomingen in de uitvoering van het due diligence klantenbeleid dat tot doelstelling heeft financieel-economische criminaliteit te voorkomen. Dankzij deze tekortkomingen konden klanten misbruik maken van de rekeningen bij ING Nederland. ING kwam overeen een boete van €775 miljoen te betalen voor het gebrekkige anti-witwasbeleid dat de bank voerde tussen 2010 en 2016.
Maar ING was niet de enige: in oktober 2019 werd aangekondigd dat een onderzoek naar ABN AMRO werd gestart voor het niet naleven van de anti-witwasregels. De Rabobank heeft een boete betaald van één miljoen euro in 2019 voor het niet op orde hebben van hun klantenbestand en de Volksbank werd beboet voor het niet melden van zeven verdachte transacties. Daarnaast heeft De Nederlandsche Bank (DNB) een aanwijzing gegeven aan Triodos Bank omdat de duurzame bank volgens DNB te weinig onderzoek deed naar verdachte transacties en niet goed in beeld had wie haar klanten zijn. Op verschillende deelindicatoren die samenhangen met het anti-witwasbeleid scoort Nederland beneden de maat.
Lange weg voor de boeg
De Financial Secrecy Index 2020 laat zien dat Nederland geheime geldstromen mogelijk maakt. Het huidige beleid faciliteert belastingontwijking en niet voorkomt dat corrupt geld door ons land stroomt. De hoge geheimhoudingsscore van Nederland toont aan dat ons land grote vooruitgang moet boeken in de richting van bevredigende financiële transparantie. Als ons land een volwaardige rol wil spelen in de moderne financiële gemeenschap en illegale geldstromen wil belemmeren en ontmoedigen, moet het actie ondernemen op de grootste pijnpunten en voldoen aan de internationaal aanvaardbare normen. Van groot belang hierbij is dat we transparantie geven over de uiteindelijke belanghebbenden en systematisch informatie uitwisselen met belastingautoriteiten.
Voor dagelijkse updates over anti-corruptie, volg ons op Twitter, Facebook en LinkedIn of meld je hier aan voor onze nieuwsbrief.