Amsterdam  29 juni 2020 – Vandaag publiceert Transparency International Nederland de schaduwrapportage over SDG 16, het Duurzame Ontwikkelingsdoel dat vrede, rechtvaardigheid en sterke instituties moet bevorderen. Een van de belangrijkste doelstellingen opgenomen onder SDG 16 is de aanzienlijke vermindering van corruptie en omkoping in al haar vormen. Op een aantal terreinen, met name openheid rondom de uiteindelijk belanghebbende van een bedrijf, transparante lobby en het voorkomen van draaideurconstructies bij politiek en overheid scoort Nederland ondermaats.

Transparency International Nederland maakt zich zorgen om de benedenmaatse score van ons land en doet gerichte aanbevelingen voor verbetering op diverse terreinen.

In de afgelopen maand gepubliceerde Nederlandse SDG-rapportage wordt gesteld dat Nederland het goed doet op SDG16, maar in het rapport wordt niet expliciet gekeken naar corruptie. Transparency International heeft een diepere analyse gedaan naar de subdoelstellingen van SDG16 die corruptiebestrijding betreffen en komt tot de conclusie dat Nederland nog een weg te gaan heeft.

SDG 16

De duurzame ontwikkelingsdoelstellingen van de Verenigde Naties beleven dit jaar hun lustrum. In 2015 hebben 193 landen zich gecommitteerd aan de Agenda 2030 met 17 doelstellingen, de SDGs. SDG 16 richt zich op veiligheid, publieke diensten en recht voor iedereen. Een aantal subdoelstellingen vormen samen de anti-corruptieagenda:

• SDG 16.4 Illegale financiële en wapenstromen aanzienlijk inperken, teruggave van gestolen goederen versterken en alle vormen van georganiseerde misdaad bestrijden.
• SDG 16.5 Op duurzame wijze afrekenen met corruptie en omkoping in al hun vormen.
• SDG 16.6 Doeltreffende, verantwoordelijke en transparante instellingen ontwikkelen op alle niveaus.
• SDG 16.10 Publieke toegang tot informatie en beschermen van fundamentele vrijheden, volgens de nationale wetgeving en internationale overeenkomsten.

Het tegengaan van corruptie is essentieel voor duurzame ontwikkeling. Corruptie, omkoping en belastingontwijking kosten ontwikkelingslanden jaarlijks $1.260 miljard per jaar.

Onderzoek

De wereldwijde anti-corruptie-organisatie Transparency International heeft met financiële steun van de Europese Unie een methode ontwikkeld om de stand van zaken van de implementatie van SDG 16’s anti-corruptieagenda te beoordelen. Daarbij wordt voornamelijk gekeken naar wet- en regelgeving en staand beleid. Nederland is afgelopen jaar langs deze Transparency International meetlat gehouden.

Nederland scoort tegenvallend

De algehele gemiddelde score voor Nederland is met 48% onvoldoende. Per deelonderwerp zijn de verschillen echter groot.

Gemiddelde score op SDG 16.4: 51%

• Anti-witwassen: 75%
• Uiteindelijke begunstigde: 25%
• Asset recovery: 42%

Gemiddelde score op SDG 16.5: 62%

• Anti-corruptie infrastructuur:81%
• Bedrijfsleven: 75%
• Transparante lobby: 0%
• Transparante partij- en campagnefinanciering: 50%

Gemiddelde score op SDG 16.6: 34%

• Transparantie en integriteit bij de overheid: 24%
• Fiscale transparantie: 75%
• Integriteit publieke aanbesteding: 44%
• Klokkenluidersbescherming: 43%

Gemiddelde score op SDG 16.10: 44%

• Toegang tot informatie: 44%

Aanbevelingen

Op basis van het onderzoek doet Transparency International Nederland de volgende aanbevelingen aan de Nederlandse regering:

Op het gebied van SDG 16.4 – Tegengaan van illegale financiële stromen, teruggave gestolen activa:

• Anti-witwassen: implementeer het volledige Plan van Aanpak Witwassen en geef toezichthouders meer bevoegdheden om te handhaven.
• Uiteindelijke begunstigde: voer een openbaar UBO-register in zonder beperkingen.
• Asset recovery: introduceer een mechanisme om gestolen activa te repatriëren en slachtoffers te compenseren.

Op het gebied van SDG 16.5 – Op duurzame wijze afrekenen met corruptie en omkoping

• Anti-corruptie infrastructuur: breng de wetgeving in lijn met de UNCAC-bepalingen.
• Bedrijfsleven: onderzoek of collusie ook verboden kan worden.
• Transparante lobby: introduceer een lobbyregister, een lobbyparagraaf in alle wetgeving, en update gedragscodes voor politici en ambtenaren.
• Transparante partij- en campagnefinanciering: dicht het gat op lokaal niveau en zorg voor onafhankelijk toezicht.

Op het gebied van SDG 16.6 – Doeltreffende, verantwoordelijke, transparante instellingen

• Transparantie en integriteit bij de overheid: maak beleid om de draaideur tegen te gaan, organiseer transparantie inzake nevenbelangen.
• Fiscale transparantie: maak wetgeving in lijn met internationale best practices.
• Integriteit publieke aanbesteding: maak naast de aanbesteding ook de contracten openbaar.
• Klokkenluidersbescherming: reorganiseer het Huis voor Klokkenluiders (scheiding advies en onderzoek; meer bevoegdheden), keer de bewijslast om.

Op het gebied van SDG 16.10 – Toegang tot informatie en beschermen van vrijheden

• Toegang tot informatie: verkort de wachttijden, beperk het aantal uitzonderingsgronden, organiseer onafhankelijk toezicht.

TRANSPARENCY INTERNATIONAL NEDERLAND

Researcher: Kaz van der Voort | Research leads: Serv Wiemers en Lotte Rooijendijk

Contact media: Serv Wiemers, Directeur, s.wiemers@transparency.nl / 06 3982 6585 en/of Lotte Rooijendijk, Research & Programme Coordinator, l.rooijendijk@transparency.nl / 06 5552 9329

Het werk aan het SDG 16 Shadow Report werd medegefinancierd door de Europese Commissie (DG DEVCO) via het programma “Anti-Corruption Advocacy for Sustainable Development”, beheerd door het TI-secretariaat. Het programma is ontworpen om de capaciteiten van de TI-beweging op te bouwen om effectief gebruik te maken van haar bijdrage aan het mondiale ontwikkelingsbeleid en de praktijk door middel van effectieve gecoördineerde belangenbehartiging. De algemene doelstelling van de actie is het vergroten van de open, verantwoordelijke en participatieve uitvoering van de VN-SDG’s en andere belangrijke ontwikkelingsprocessen op mondiaal, regionaal en nationaal niveau om mensenrechten, sociale rechtvaardigheid en inclusieve en duurzame ontwikkeling te bevorderen. Neem voor meer informatie over het programma contact op met Tomas Rehacek (trehacek@transparency.org).

Co-funded by the European Union http://europa.eu