Amsterdam, 24 september 2020 – Het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft ten onrechte de klokkenluidster ontslagen die misstanden door de Nederlandse ambassadeur in Nigeria aankaartte. De rechtbank Den Haag concludeert dit in haar vonnis van 9 september jl.
De zaak was in juli dit jaar aangespannen door de Nigeriaans-Britse Fidelia Onoghaife, die tot 2019 werkte als senior policy advisor op de Nederlandse ambassade.
Nederlandse ambassadeur Nigeria lekte naar Shell
Onoghaife heeft in 2018 bij haar oud-werkgever aangekaart dat de toenmalige ambassadeur in Abuja, Robert Petri, nauwe banden onderhield met oliebedrijf Shell. Petri zou onder andere geheime informatie over een lopend onderzoek van het OM naar corruptie door Shell naar het omkoopschandaal rond het Nigeriaanse olieveld OPL245 hebben doorgespeeld naar Shell. Zo zou hij bijvoorbeeld de lokale Shell-directeur hebben gewaarschuwd voor een naderend bezoek van de FIOD.
Na de melding in 2018 is onderzoek ingesteld, waarna Petri werd teruggeroepen van zijn post en vanaf 1 januari 2019 niet meer werkzaam was op de ambassade. Hij werd niet ontslagen, maar kreeg een bureaufunctie op het departement.
Op 27 maart 2019 is klokkenluider Onoghaife geschorst en tegelijkertijd is aangegeven dat haar ontslag wordt overwogen. Op 22 juli van dat jaar is zij ontslagen.
Rechtbank: ontslag was gevolg van klokkenluidersmelding
Onoghaife stapte naar de rechter, omdat haar ontslag volgens haar een repercussie is van haar klokkenluidersmelding. Volgens het ministerie van Buitenlandse Zaken was het ontslag het gevolg van een arbeidsconflict. Onoghaife zou de werksfeer al jarenlang verzieken.
De rechtbank Den Haag concludeert dat het ontslag wel degelijk het gevolg is van de klokkenluidersmelding. Een aanwijzing voor die conclusie ziet de rechtbank in het korte tijdsverloop van nog geen drie maanden tussen het terugroepen van de ambassadeur en de schorsing van werknemer. De schorsing is bovendien gedaan zonder opgave van reden, en opgelegd zonder hoor en wederhoor met de werknemer. Al met al ziet de rechtbank voldoende aanknopingspunten voor de stelling dat het ontslag van werknemer verband houdt met haar klokkenluidersmelding. De Nederlandse staat moet Onoghaife een schadevergoeding van ongeveer twee jaarsalarissen betalen.
Klokkenluidersbescherming onder druk
Transparency International Nederland maakt zich hard voor adequate klokkenluidersbescherming. Klokkenluiders zijn van onschatbare waarde bij het blootstellen van corruptie, fraude, wanbeheer en wangedrag. Vroege bekendmaking van een misstand of het vermoeden hiervan kan schade voorkomen, mensenrechten beschermen en helpen de rechtsstaat te behouden. Het hebben van goed beleid voor het omgaan met vermoedens van misstanden (meldbeleid) is in het belang van zowel de organisaties als hun medewerkers. Immers, misstanden kunnen in alle organisaties voorkomen en hebben een negatieve invloed op zowel de organisatie als het werkklimaat. Organisaties hebben er belang bij dat vermoedens van misstanden in een zo vroeg mogelijk stadium worden gesignaleerd en serieus worden onderzocht, én dat geconstateerde misstanden adequaat worden aangepakt. Daarbij moeten medewerkers erop kunnen vertrouwen dat, als zij een vermoeden van een misstand hebben en daarvan melding doen, de organisatie hen als melder beschermt tegen benadeling als gevolg van het feit dat zij een melding hebben gedaan.