Amsterdam, 11 september 2020 – Transparency International Nederland waarschuwt in haar reactie op het consultatievoorstel ter implementatie van de EU-klokkenluidersrichtlijn, dat het aannemen van het huidige voorstel leidt tot structurele zwakte en onnodige complexiteit in de Wet Huis voor klokkenluiders en niet tot betere bescherming van de klokkenluider, het doel van die wet.

Helaas is besloten de Wet Huis voor klokkenluiders (Wet Hvk) niet vóór of tenminste gelijktijdig met de implementatie van de EU-Klokkenluidersrichtlijn te evalueren en herzien. TI-NL dringt met klem aan op heroverweging van de loskoppeling van de implementatie van de EU-klokkenluidersrichtlijn en de evaluatie van de Wet Hvk.

Implementatie EU-klokkenluidersrichtlijn

Gezien de tekortkomingen van de Wet Hvk is het ‘meenemen’ van de inbreng bij en de uitkomsten van de evaluatie onmisbaar om te komen tot een werkbare Wet Hvk en vervolgens tot een goede implementatie van de EU-klokkenluidersrichtlijn. Wij vinden een laagdrempelige, toegankelijke Wet Hvk zo wezenlijk, dat mocht gelijktijdigheid van de evaluatie met de implementatie tot enige vertraging (en overschrijding van de termijn zoals omschreven in de EU-klokkenluidersrichtlijn) leiden, wij menen dat dit verantwoord is. Kwaliteit dient voor snelheid te gaan.

Op een huis, waarvan de fundering instabiel is, moet men geen extra verdieping bouwen voordat die fundering is versterkt. Niet alleen is de fundering zwak, met het Wetsvoorstel wordt daar een nodeloos complexe en zwakke ‘opbouw’ aan toegevoegd.

Problemen in het Wetsvoorstel

Waar de Wet Huis voor klokkenluiders al problemen kent en vragen oproept, voegt het Wetsvoorstel daar nog onnodig complexe structuren en bepalingen aan toe:

• Voor inbreuken op het Unierecht worden aparte definities- los van de misstand- geïntroduceerd, separate interne en externe meldingsregelingen en kanalen gecreëerd, en om het nog ingewikkelder te maken, geldt voor die bepalingen zelfs een afwijkende evaluatietermijn.
• In feite wordt er voor het melden van inbreuken op het Unierecht een apart regime, bijna een wet binnen een wet, gecreëerd, terwijl de positie van de melder van een inbreuk op het Unierecht niet wezenlijk verschilt van die van de melder van een misstand. De concept Memorie van Toelichting wijst in paragraaf 3.6 terecht op art. 1 van de Grondwet, dat bepaalt dat (soort)gelijke gevallen gelijk moeten worden behandeld. Waarom dan dit complexe aparte regime?
• Verder wordt in het voorstel de mogelijkheid geopend juridische en psychosociale ondersteuning uit te besteden, zonder dat de financiering daarvan wordt geregeld.
• Het Wetsvoorstel is buitengewoon lastig te doorgronden omdat in de definities wordt verwezen naar definities uit de richtlijn in plaats de tekst van die definities gewoon over te nemen.

Gaan klokkenluiders deze ingewikkelde teksten wel begrijpen en gaan die zich op deze wijze beschermd voelen? Het eerste doel van de Wet Hvk, de EU-klokkenluidersrichtlijn en het Wetsvoorstel is de bescherming van de klokkenluider. De nieuwe titel ‘Wet bescherming klokkenluiders’ moet ook in de praktijk worden waargemaakt. TI-NL vreest dat dat met zo’n complex voorstel niet gaat gebeuren.

U kunt de volledige reactie hier lezen.