Amsterdam, 16 december 2020 – Uit onderzoek van Transparency International Nederland (TI-NL) en Open Society Justice Initiative (OSJI) is gebleken dat De Nederlandsche Bank (DNB) al in mei 2018 een boete van €603.750 aan TMF oplegde vanwege zijn faciliterende rol bij een fraudeschandaal in Mozambique. TI-NL berichtte vier en een half jaar geleden voor het laatst over de zaak en sindsdien is het door de Nederlandse autoriteiten buiten het oog van het publiek behandeld. Ook wisten TI-NL en OSJI te achterhalen dat TMF in hoger beroep is gegaan tegen de boete en de zitting morgen plaatsvindt. Follow The Money (FTM) schreef er vandaag een stuk over.

Het hoger beroep gaat over de faciliterende rol die trustkantoor TMF in het schandaal heeft gespeeld waarbij ten minste 750 miljoen USD werd verduisterd. Diplomaten noemden het schandaal “een van de grootste oplichtingen in de geschiedenis van Afrika”. Mede door deze fraude belandde de Mozambikaanse economie vervolgens in een enorme crisis, waarbij de armste delen van de bevolking tot vandaag de dag de hoogste prijs betalen. Dit is helaas niet de eerste keer en het zal ook niet de laatste keer zijn dat een Nederlands trustkantoor een soortgelijke faciliterende rol speelt.

Mozambikaans ‘verborgen schuldschandaal’

In juni 2016 kwam dit Mozambikaanse ‘verborgen schuldschandaal’ voor het eerst aan het licht. Terwijl het internationale publiek de daaropvolgende strafrechtelijke en civielrechtelijke vervolgingen en onderzoeken in de VS, het VK en Mozambique konden volgen, deden Nederlandse media in juli 2016 voor het laatst verslag wat betreft het Nederlandse onderzoek. Destijds meldden de media dat toezichthouder De Nederlandsche Bank (DNB) een onderzoek was gestart naar de rol die trustkantoor TMF Group speelde als dienstverlener voor EMATUM, een van de Mozambikaanse bedrijven die betrokken waren bij het Mozambikaanse fraudeschandaal.

Sindsdien heeft DNB de status en uitkomst van haar onderzoek niet publiekelijk besproken en is niet ingegaan op vragen. Omdat het uitgangspunt is dat bestuurlijke sancties volledig openbaar worden gemaakt, vroegen we DNB waarom de toezichthouder het boetebesluit niet bekend maakt. “Vanwege de wet toezicht trustkantoren geldt in zijn algemeenheid pas per 1 januari 2019 dat sanctiebesluiten openbaar moeten worden gemaakt, waar overigens ook nog uitzonderingsbepalingen voor zijn. Besluiten vóór die datum vallen nog onder de geheimhoudingsplicht en worden niet openbaar gemaakt”, aldus een DNB-woordvoerder.

De geheimhouding rondom het boetebesluit weerspiegelt hoe het Nederlandse handhavingssysteem trustkantoren afschermt van openbare controle. In de strijd tegen corruptie en witwassen zou het goed zijn als alle sancties openbaar worden gemaakt. Krachtige en transparante handhavingsmechanismen zijn nodig om te voorkomen dat financiële spelers, inclusief trustkantoren, een faciliterende rol spelen bij corruptie en fraude, zegt Lousewies van der Laan, directeur van TI-NL.

Fikse DNB-boete voor trustkantoor TMF

TI-NL en OSJI wisten te achterhalen dat DNB in 2018 een hoge boete van €603.750 aan TMF oplegde, inclusief een verhoging van 25% vanwege de ernst van de feiten omtrent de geconstateerde overtredingen van de Wet toezicht trustkantoren en de Sanctiewet 1977. DNB noch TMF heeft het publiek over de boete geïnformeerd. In plaats daarvan ging TMF buiten het oog van het publiek in beroep tegen de uitspraak, eerst bij DNB en vervolgens bij de Rechtbank Rotterdam. Zowel DNB als de rechtbank hebben het beroep van TMF grotendeels afgewezen.

De volgende stap in deze nu al bijna vijf jaar durende zaak is het hoger beroep morgen op 17 december bij het College van beroep voor het bedrijfsleven (CBb), gevestigd in het Haagse Paleis van Justitie. Trustkantoor TMF heeft in een reactie laten weten dat het tekortkomingen in haar administratievoering herkent maar het niet eens is met de hoogte van de boete en daarom beroep heeft aangetekend. TI-NL en OSJI zullen bij de zitting aanwezig zijn. De uitspraak in hoger beroep wordt zes weken na de zitting verwacht.