Amsterdam, 10 maart 2021 – Transparency International Nederland (TI-NL) organiseerde op 25 februari de rondetafel “Integrity Close to Citizens”. Het evenement werd georganiseerd naar aanleiding van de publicatie van het onderzoeksrapport “Integrity Close to the Citizens” van TI-NL over lokale integriteitssystemen. Verschillende gemeentes en experts gingen met elkaar in gesprek over het belang en de toekomst van lokale integriteitssystemen.
Het belang van lokale integriteit
De sprekers zetten tijdens het evenement hun visie uiteen over lokale integriteit. “Het waarborgen van integriteit op lokaal niveau is van groot belang voor het functioneren van de democratie in een land.” Dit benadrukte Apostolos Tzitzikostas, President van het Comité van de Regio’s, die het eerste exemplaar van het onderzoeksrapport in ontvangst nam. Hij vergeleek Europa met een huis van democratie. Zo stelde hij: “het dak wordt gevormd door de Europese Unie, de sterke muren door haar lidstaten, en de stevige ondergrond door de lokale en regionale autoriteiten in Europa.” Het is cruciaal dat deze ondergrond intact blijft en dat wij actief corruptierisico’s blijven bestrijden. Het waarborgen van integriteit bij lokale autoriteiten is daarvoor van cruciaal belang, specifiek voor de democratie in Europa en het vertrouwen van burgers in het politieke stelsel.
Ook wanneer er gekeken wordt naar de geldstromen in Europa blijken lokale autoriteiten van groot belang. De helft van alle overheidsinvesteringen, een derde van alle overheidsuitgaven en een kwart van de geïnde belasting vindt plaats bij lokale overheden. Zij zijn dus verantwoordelijk voor een enorm bedrag aan geld van belastingbetalers, aldus Sean O’Curneen, Secretaris-Generaal van de Renew Europe Group bij het Comité van de Regio’s.
Tom de Bruijn, voormalig wethouder in Den Haag, legde uit waarom integriteit een lastigere kwestie is bij lokale overheden. De verleiding tot corruptie is groter in lokale overheden dan bij de nationale overheid omdat de banden tussen de lokale politici en ambtenaren en de inwoners van gemeentes een stuk korter zijn. Hierdoor zijn ambtenaren en politici sneller in staat om beleid aan te passen voor het gewin van naasten. Het is dus van belang dat er een focus komt op het behouden of verbeteren van integriteit in lokale autoriteiten om de risico’s op corruptie te verkleinen.
Lokale integriteit versus nationale integriteit
Europese landen worden vaak gezien als goed-functionerende democratieën, dit terwijl er nog veel integriteitsproblemen zijn op het lokale niveau. Wanneer de democratie door corruptie op het lokale niveau slecht functioneert kan dit het vertrouwen van burgers ernstig beschadigen. Tegelijkertijd zijn er ook landen met slecht-functionerende nationale overheden die een goed functionerende lokale democratie kennen, met leiders die zich lokaal afzetten tegen wanbestuur. Miklós Ligeti, van Transparency International Hungary, geeft het voorbeeld van Boedapest, waar een oppositiekandidaat van President Orbán nu burgemeester is. Dit is niet makkelijk. De nationale overheid kan lokale autoriteiten tegenwerken door financiële ondersteuning terug te trekken en verantwoordelijkheden die eerst overgeheveld waren aan gemeentes te centraliseren. Toch kan er veel bewerkstelligt worden op het gebied van integriteit en democratie op het lokale niveau. Goede principes zijn duidelijke communicatie over de overheidsbestedingen van een gemeente en beleid dat zo eerlijk en inclusief wordt uitgevoerd.
Toekomstig onderzoek naar lokale integriteit
TI-NL wil haar onderzoek en de inzichten uit de webinar “Integrity Close to Citizens” gebruiken om vooral ook kleine gemeentes te helpen op het gebied van lokale integriteitssystemen. Het onderzoek is gedaan naar grote Europese steden, maar het is ook interessant en vooral belangrijk om dit toe te passen op kleinere gemeentes zodat ook hier een focus op integriteit zal ontstaan. Ook is verder onderzoek nodig naar specifieke aspecten van lokale integriteit, zoals overheidsbestedingen, en tools die gebruikt kunnen worden om lokale integriteitssystemen te optimaliseren, zoals digitalisering. Paolo Petralia Camassa, loco-burgemeester in Palermo, benadrukte dat digitalisering cruciaal is voor de efficiëntie van de organisatie van lokale autoriteiten en hun integriteitssystemen.
Via deze link is de online rondetafel terug te kijken.