Amsterdam, 14 april 2021 – Lousewies van der Laan, directeur van Transparency International Nederland (TI-NL), was woensdag te gast bij Radio 1 om te praten over politieke integriteit naar aanleiding van de kwestie Sidney Smeets. Het Tweede Kamerlid van D66 raakte dinsdag in opspraak. Meerdere jongemannen melden namelijk dat Smeets hen ongepaste berichten heeft gestuurd.

Smeets zou de seksueel getinte berichten hebben verstuurd via de homo-datingapp Grindr, Twitter en Facebook. Van de mannen die berichten zouden hebben ontvangen, zegt een deel dat zij destijds minderjarig waren. Voor Transparency International Nederland is politieke integriteit een belangrijk speerpunt. Directeur Lousewies van der Laan vindt het daarom van groot belang dat iedereen nu zijn verantwoordelijkheid neemt. Politieke integriteit is vaak complex omdat het niet altijd helder is wie welke stappen moet nemen: de partij, de fractie, de Tweede Kamer of andere instellingen. Allereerst moet volgens de directeur worden onderzocht of er een strafbaar feit is gepleegd. “In dat geval is het Openbaar Ministerie aan zet.” Volgens de regels van de Tweede Kamer is het College van Onderzoek Integriteit namelijk niet bevoegd om een klacht te behandelen wanneer het om een strafbaar feit gaat.

Gedragscodes

Gaat het niet om een strafbaar feit, dan moet het Presidium van de Tweede Kamer volgens Van der Laan nagaan of Smeets de gedragscode voor Kamerleden heeft geschonden. Dit is bijvoorbeeld niet gebeurd toen het PVV Kamerlid Dion Grauss in opspraak kwam vanwege mogelijk misbruik van zijn reiskostenvergoeding.  De Kamervoorzitter berispte wel Thierry Baudet, Kamerlid van Forum voor Democratie, toen hij naliet een aangeboden reis naar Ibiza te melden in het register.  Transparency International heeft een tool waarbij burgers makkelijk inzicht hebben tot de registers en meldingen van de leden der Staten-Generaal: integritywatch.nl.

Naast het Presidium van de Tweede Kamer heeft D66 heeft een verantwoordelijkheid, aldus Van der Laan. “De meeste politieke partijen hebben een gedragscode. D66 zou moeten onderzoeken of Smeets de partijregels of normen heeft overtreden. Als dat het geval is, moet de partij optreden.”

Geen ruimte

D66 lijkt die taak serieus te nemen. De partij heeft aangekondigd een intern onderzoek te starten naar het nieuwe Kamerlid. “Laat ik duidelijk zijn: in onze partij is geen ruimte voor grensoverschrijdend gedrag”, zegt fractievoorzitter Sigrid Kaag in een verklaring. “D66 stelt duidelijke normen aan hoe mensen binnen onze partij zich dienen te gedragen. Daarom nemen we deze berichten zeer serieus.” Wanneer de resultaten van het onderzoek “daar aanleiding toe geven”, zal de partij volgens Kaag direct vervolgstappen zetten.

Wanneer blijkt dat Smeets helemaal geen regels heeft overtreden, zal D66 of het Kamerlid zelf volgens Van der Laan moeten beslissen wat de kwestie voor gevolgen heeft. “Dan komt het aan op de normen en waarden van een partij en het ethisch besef van het Kamerlid. Overspel is bijvoorbeeld niet strafbaar, maar binnen de SGP zal dat waarschijnlijk eerder een probleem zijn dan binnen de VVD.”

Het fragment uit het radioprogramma Blok&Toine op NPO Radio 1 met Lousewies van der Laan is hier terug te luisteren.