Amsterdam, 17 mei 2021 – Transparency International Nederland (TI-NL) is verheugd over een Europees wetsvoorstel dat meer transparantie moet brengen in de complexe wereld van bedrijfsbelastingen (corporate taxation). Toch vindt TI-NL ook dat het voorstel aanscherping nodig heeft om effectief te zijn.

Het wetsvoorstel heeft als doel om in de Europese Unie (EU) te komen tot country-by-country reporting door bedrijven. Op deze manier ontstaat inzicht in betaalde belastingen in de verschillende landen waar bedrijven opereren. “Onderzoeken van journalisten en ngo’s naar belastingzaken van grote bedrijven staan bekend als moeilijk om uit te voeren”, zegt Lousewies van der Laan, directeur van TI-NL. “Dat heeft vooral te maken met het tekort aan publiekelijk beschikbare informatie. Nu zijn de onderzoeken daarom erg afhankelijk van klokkenluiders en leaks, zoals bij de Panama Papers.” Dit soort onthullingen van onderzoeksjournalisten hebben de duistere kanten van het huidige systeem blootgelegd, aldus Van der Laan. “Het is duidelijk dat grote multinationals nog steeds in staat zijn om financiële en belasting-gerelateerde informatie te verbergen.”

Verschillende valkuilen

De voorgestelde nieuwe wetgeving verplicht multinationals om belangrijke financiële gegevens over onder meer de omzet en betaalde belastingen per land te publiceren. Dit kan eraan bijdragen dat belastingontduiking of onwenselijke ontwijking wordt beperkt. Mogelijk worden de belastingen dan redelijkerwijs betaald in de landen waar de economische activiteiten plaatsvinden. Dat een bedrijf als Shell al sinds 2018 rapporteert hoeveel belasting het in elk land betaalt (Shell Tax Contribution Report), toont aan dat het mogelijk is om hier verslag van te doen.

De Raad van Ministers, het Europese Parlement en de Europese Commissie onderhandelen momenteel over het wetsvoorstel. TI-NL is van mening dat het huidige voorstel nog verschillende valkuilen bevat. Deze moeten worden aangepakt om betekenisvolle transparantie te bereiken:

1. Het is belangrijk om te garanderen dat multinationals rapporteren over álle landen waar zij actief zijn, niet slechts over de EU-lidstaten en landen op de Europese zwarte lijst van belastingparadijzen.
2. Ook moeten de mazen in het wetsvoorstel, waardoor het voor bedrijven mogelijk is om later of niet te rapporteren, zijn gedicht in de definitieve wetgeving. Een voorbeeld hiervan is de corporate get-out clause. Hiermee kan een bedrijf de verplichting om te rapporteren vermijden, door te beweren dat dit de concurrentiepositie zou aantasten. Dit is een blanco cheque om niets te hoeven doen.
3. Verder is het huidige wetsvoorstel alleen van toepassing op bedrijven met een omzet boven 750 miljoen euro. Hierdoor hoeft 90 procent van alle Europese bedrijven niet aan de wetgeving te voldoen. TI-NL wil dat de grens omlaag gaat naar 40 miljoen euro, aansluitend bij de EU-definitie van grote bedrijven.

Nu extra cruciaal

In de EU zijn op dit moment alleen banken verplicht om informatie per land openbaar te maken. Dankzij deze wetgeving publiceerde het kantoor van TI in Brussel , TI-EU, in oktober 2020 een onderzoek naar de belastingpraktijken van enkele van de grootste Europese banken in de periode 2015-2019. De bevindingen wijzen op het grootschalige gebruik van belastingparadijzen en profit shifting door banken. TI-EU kon deze conclusies alleen trekken, doordat banken verplicht zijn te publiceren.

TI-NL-directeur Van der Laan hoopt dat er nu ook een krachtige Europese belastingwet komt voor bedrijven. “Dat is cruciaal in een tijd waarin overheidsuitgaven door de coronapandemie onder grote druk staan. Logischerwijs willen burgers weten waar bedrijven, die overheidssteun krijgen, hun belastingen betalen.”