Amsterdam, 10 juni 2021 – Corruptie en misbruik van legale bedrijfsstructuren kenmerken de zware en georganiseerde criminaliteit in Europa. Dat blijkt uit het jaarlijkse rapport van Europol over de zware georganiseerde criminaliteit in Europa. Bovendien wordt witwassen in Europese landen nog steeds onderschat, terwijl de georganiseerde misdaad ervan afhankelijk is.
Het rapport, European Union Serious and Organised Crime Threat Assessment (SOCTA 2021), is de meest uitgebreide en diepgaande studie naar zware en georganiseerde criminaliteit in de Europese Unie (EU). Het rapport geeft een overzicht van de huidige kennis over criminele netwerken en hun operaties. Europol baseert haar gegevens op informatie die verstrekt is door de handhavingsinstanties van de lidstaten en derde partijen, zoals internationale organisaties.
Lousewies van der Laan, directeur van Transparency International Nederland: “Het voor het eerst dat Europol corruptie zo centraal stelt in het jaarlijkse Serious en Organised Crime report. Het is een belangrijke erkenning voor de rol die corruptie speelt bij het in stand houden van georganiseerde en zware criminaliteit. Het nieuwe kabinet moet hier de komende jaren een prioriteit van maken. Alleen zo kunnen we ons land beschermen en zorgen dat mensen zich veilig voelen.”
Ongelijkheid en onveiligheid
Zware en georganiseerde criminaliteit maakt niet alleen slachtoffers onder individuele burgers. Het heeft ook ernstige gevolgen voor de economische ontwikkeling in Europa en daarbuiten. De zwarte economie berooft regeringen van inkomsten voor investeringen in het onderwijs, de gezondheidszorg en de infrastructuur. Daarnaast heeft de criminaliteit een negatief effect op de levenskwaliteit van burgers in de EU. Dit uit zich in de vorm van ongelijkheid, werkloosheid, een gevoel van onveiligheid en een toegenomen kwetsbaarheid van bepaalde groepen voor uitbuiting of werving voor criminele activiteiten.
In het rapport staat dat corruptie het kenmerk is van bijna alle criminele activiteiten in de EU. Corruptie vindt op alle niveaus plaats van de samenleving. Bijna 60 procent van de criminele groepen die in het rapport zijn geregistreerd, houdt zich bezig met corruptie. Veel criminelen maken af en toe gebruik van corruptie. Een kleiner deel van de criminele netwerken is frequent en proactief bezig met corruptie gericht op ambtenaren of een andere specifieke sector. De cijfers geven eens te meer aan dat corruptie een ernstige bedreiging is, die moet worden aangepakt in de strijd tegen de zware en georganiseerde criminaliteit.
Witwassen onderschat in de EU
De zware en georganiseerde criminaliteit in de EU is in essentie afhankelijk van de mogelijkheid om enorme bedragen aan criminele winsten wit te wassen. Professionele witwassers hebben een ondergronds financieel stelsel opgezet voor het verwerken van transacties en betalingen die losstaan van de toezichtmechanismen van het legale financiële stelsel. 68 procent van de criminele organisaties wast het geld wit via vastgoed en dure producten. Het rapport onderschrijft dan ook dat de omvang en complexiteit van witwasactiviteiten in de EU worden onderschat.
Bovendien helpen juridische en financiële adviseurs – waaronder advocaten en notarissen – criminelen aan informatie over politieregisters en spelen zij een rol in het opzetten van fraudeconstructies en witwassen. Meer dan 80 procent van de criminele netwerken maakt dan ook gebruik van legale bedrijven voor hun criminele activiteiten. Juridische en financiële adviseurs zijn van cruciaal belang in de criminele netwerken. Wanneer deze personen worden aangepakt, zal een grote verstoring optreden in het netwerk.
Transparency International Nederland
TI-NL herkent het beeld dat Europol in het rapport SOCTA 2021 schetst. Directeur Lousewies van der Laan onderstreept het belang van het verstoren van criminele geldstromen, deze boven water krijgen en bestraffen. “Gelukkig is de Europese Commissie bezig met het herzien van haar regels inzake de confiscatie van criminele winsten”, zegt Van der Laan. Andere vernieuwingen zijn de ontwikkeling van EU-regels tegen het witwassen, het vroegtijdig opstarten van financiële onderzoeken en de evaluatie van de bestaande EU-corruptiebestrijdingsregels. Dit zal helpen infiltratie in de legale economie te voorkomen.