Amsterdam, 30 juni 2021 – Nederland loopt ver achter op andere landen met betrekking tot regels voor lobbyen. Dit blijkt uit een analyse van de OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) van 300 academische studies. Hiervoor werden 41 landen vergeleken. Lobbyregelgeving is belangrijk omdat het duidelijk moet zijn wie politici beïnvloeden. Bovendien maakt duidelijke regelgeving het lobbylandschap toegankelijker voor verschillende soorten lobbyisten.
Waar verschillende landen een handboek hebben over hoe met lobbyisten moet worden omgegaan, heeft Nederland dit niet. Zo kan men in Luxemburg een hotline bellen of een e-mail sturen, en kunnen Chileense politici op een website terecht met vragen over lobbyactiviteiten. In het Verenigd Koninkrijk kan men naast bellen, mailen of het bezoeken van een website zelfs een gehele training volgen over hoe om te gaan met lobbyisten. In tegenstelling tot veel andere landen, heeft Nederland ook geen gedragscode voor lobbyisten. Landen als Frankrijk, Chili en Australië hebben volgens de OESO wel goede ethische standaarden voor lobbyisten.
Afkoelperiode en transparantie
Verder kent Nederland geen afkoelperiode voor ambtenaren en Tweede Kamerleden, terwijl dit in veel andere landen wel het geval is. Het kan dus zo zijn dat een Kamerlid met zijn of haar toekomstige werkgever in gedachte stemt voor bepaalde wetgeving. Dit veroorzaakt een risico op belangenverstrengeling. Een duidelijk voorbeeld hiervan was Bart de Liefde, die zich als Kamerlid zowel binnen de politiek als publiekelijk lovend uitliet over Uber, kort voordat hij bij het bedrijf aan de slag ging als public policy manager.
Buiten de Tweede Kamer doet Nederland het niet veel beter. Volgens de OESO zijn de Eerste Kamer, de ministeries en de landelijke rechtelijke macht niet transparant over lobbypraktijken. Alleen de Tweede Kamer is transparant over deze activiteiten, dankzij een lobbyregister. Het Nederlandse lobbyregister kan echter nog flink worden verbeterd. De agenda’s van Kamerleden en kabinetsleden zijn bijvoorbeeld nog niet openbaar.
Aanbevelingen OESO
Het rapport van de OESO bevat enkele aanbevelingen waar de Nederlandse beleidsmakers mee aan de slag kunnen. Zo zouden er duidelijke verwachtingen moeten zijn voor de hoogste politieke ambtenaren. Verder roept de OESO landen op om een afkoelperiode in te stellen, die Nederland dus nog niet heeft. Deze aanbevelingen worden al langer onderschreven door Transparency International Nederland. TI-NL was eerder kritisch over de gedragscode voor Kamerleden en pleit al langer voor een afkoelperiode voor ambtenaren en Kamerleden.
