Amsterdam, 19 augustus 2021 (door Sabine van den Berg) – Er bestaan tientallen verbanden tussen politiek prominente personen (PEP’s) in het Grote Merengebied in Afrika en Nederlandse bedrijven, zo blijkt uit onderzoek van The Sentry, een onafhankelijk onderzoeksbureau mede opgericht door George Clooney. Ook werden naar aanleiding van het onderzoek tal van risicofactoren voor witwassen en corruptie waargenomen.

De afgelopen jaren nam zowel het aantal Nederlandse investeringen in Afrika als de hoeveelheid handel tussen Nederland en Afrikaanse landen toe. Dit zorgde voor een opwaartse trend in het aantal financiële stromen tussen Nederland en het Grote Merengebied. Daarom gaf het ministerie van Buitenlandse Zaken opdracht aan onderzoeksbureau The Sentry om de potentiële connecties tussen corruptie in het Grote Merengebied (met name in de Democratische Republiek Congo) en het Nederlandse financiële systeem te onderzoeken. Uit het onderzoek kwam naar voren dat er tientallen verbanden bestaan tussen PEP’s in het Grote Merengebied en Nederlandse bedrijven. Het is lastig om deze personen te identificeren wegens de complexiteit van veel bedrijfsstructuren. Daarnaast blijkt dat veel Nederlandse bedrijven connecties hebben met belastingparadijzen en ‘offshore financial centers’. Dit is niet direct een aanwijzing voor corruptie, maar het vergroot wel het risico op illegale financiële activiteiten.

Banken moeten zich actiever inzetten tegen misbruik van het Nederlandse financiële stelsel

Naar aanleiding van de onderzoeksresultaten beveelt The Sentry banken aan om zich actiever in te zetten tegen potentiële illegale geldstromen tussen Nederland en het Grote Merengebied. Zo zouden zij beter moeten toezien op transacties van en naar de Democratische Republiek Congo. Hiervoor is het noodzakelijk dat de complexe eigendomsstructuren van bedrijven beter begrepen worden en dat PEP’s in deze eigendomsstructuren geïdentificeerd worden. Wanneer banken risico’s identificeren moeten zij actie ondernemen, onder meer door rekeningen te sluiten en rapporten over verdachte activiteiten in te dienen.

“De Nederlandse financiële sector heeft enkele zwakke punten als het gaat om blootstelling aan corruptie en het witwassen van geld uit het Grote Merengebied in Afrika. De Nederlandse autoriteiten moeten deze gevaren voor de financiële en zakelijke sectoren van het land heel snel onderzoeken en naar buiten brengen, en het delen van informatie met partners uit de privé sector aanmoedigen. Nederlandse banken en andere financiële instellingen die zaken doen in Nederland moeten heel goed uitkijken naar verdachte transacties van en naar het Grote Merengebied, en ervoor zorgen de juiste maatregelen te nemen zoals het sluiten van bankrekeningen, als daar gegronde redenen voor zijn”, stelde Michelle Kendler-Kretsch, onderzoeker voor The Sentry.

Nederlandse overheid heeft ook een verantwoordelijkheid

Naast de genoemde aanbevelingen aan banken, formuleert The Sentry een lijst met aanbevelingen aan de Nederlandse overheid. Zo zou de overheid overleg moeten voeren met banken, bedrijven en andere belanghebbenden over het voorkomen van illegale financiële stromen. Alle rekeningen waarvan wordt vastgesteld dat ze door PEP’s worden aangehouden, moeten worden behandeld volgens de richtlijnen van de Financial Action Task Force. Deze houden kortweg in: identificeer de inkomstenbron, controleer aangesloten rekeningen en werk informatie over rekeninghouders tijdig bij. Tevens dient de overheid een openbaar advies tegen witwassen uit te brengen. Naast dergelijke binnenlandse acties, zouden de ministeries van Buitenlandse Zaken en Financiën in contact moeten treden met Congolese overheden en banken om training en technische ondersteuning te bieden. Verder zou het ministerie van Financiën Nederlandse moedermaatschappijen moeten opdragen om hun dochterondernemingen, met name in de Democratische Republiek Congo, te onderzoeken en eventuele bevindingen te rapporteren. Dezelfde verantwoordelijke houding moet vereist worden van stichtingen die opereren in het Grote Merengebied: zij moeten verplicht worden corruptierisico’s te beoordelen en een openbaar register van lokale partners bij te houden.

Naast deze preventieve maatregelen moet de overheid zorgen dat corruptie kan worden aangepakt. In Amerika is de Magnitsky-wetgeving reeds van kracht, die de overheid ertoe in staat stelt sancties op te leggen aan machtsmisbruikers. Volgens The Sentry zou het ministerie van Buitenlandse Zaken moeten pleiten voor een vergelijkbare wetgeving in Europa.

TI-NL roept op tot toevoeging corruptie Europese Magnitsky Act

Transparency International Nederland (TI-NL) onderschrijft de noodzaak tot de invoering van de Magnitsky Act in alle Europese lidstaten. In 2020 hebben de Europese Staten een goede stap gezet met de goedkeuring van de Magnitsky Act. TI-NL vindt echter dat er nog een cruciale schakel ontbreekt: de aanpak van corruptie. In tegenstelling tot de Magnitsky Act in de Verenigde Staten en Canada ontbreekt in de EU de mogelijkheid om actoren aan te pakken die corrupt gehandeld hebben. Daarom ondersteunt TI-NL inspanningen ter uitbreiding van de EU Magnitsky Act en riepen wij de EU-lidstaten, waaronder Nederland, eerder op om de uitbreiding te ondersteunen en de corruptieschending toe te voegen aan het sanctieregime. Voor een effectieve bestrijding van corruptie, is overeenstemming van de wetgeving met internationale standaarden zoals in de VS, Canada en binnenkort het VK is noodzakelijk.