Amsterdam, 19 maart 2022 – Corruptie zaait oorlog, niet alleen in Europa maar over de hele wereld. De EU en haar Westerse partners hebben deze corruptie te lang gefaciliteerd. Te lang hebben we de Russische politieke en oligarchische elite in staat gesteld om hun illegale geldstromen te stallen in onze banken, ons vastgoed, onze media en onze sportclubs. De Nederlandse Zuidas faciliteert corrupte geldstromen via schimmige brievenbusfirma’s. Er moet NU een einde komen aan deze illegale geldstromen, en we moeten er gezamenlijk voor zorgen dat de sancties die al zijn aangenomen streng worden nageleefd en niet omzeild kunnen worden.

Poetins Rusland voert een illegale oorlog tegen Oekraïne. Deze oorlog is geen initiatief van het Russische volk, dat dagelijks  leugens voorgeschoteld krijgt en wordt voorgelogen dat Oekraïne “gered moet worden”. Dit is een oorlog van Poetin, met ondersteuning van zijn corrupte politieke en oligarchen elite.
Terwijl we woedend of machteloos kijken naar het geweld in Oekraïne, zijn er wel degelijk concrete stappen die de EU, en dus Nederland, nu kan nemen om Poetin en zijn hulpjes tegen te werken en Oekraïne te helpen. Om een klap uit delen aan Poetins regime zet TI-NL zich, samen met de gehele internationale beweging, in om de volgende 12 punten te bewerkstelligen:

1. Belemmer de verkoop van luxegoederen en diamanten

Meer dan een kwart van alle gewonnen diamanten komt uit Rusland. De VS heeft de handel van Russische diamanten al beperkt. De EU zou dit voorbeeld moeten volgen. Het uitsluiten van de diamanten uit het laatste EU-sanctiepakket is onverdedigbaar. Luxegoederen zoals high-end auto’s, jachten, of dure metalen worden voornamelijk gekocht door welvarende elites. Een maatregel als deze zal dus voornamelijk de rijken en machtigen raken, waarvan een deel kleptocraten zijn of betrokkenen in witwaspraktijken of belastingontduiking.

2. Leg beslag op Russische jachten in EU-havens en breidt het EU-vluchtverbod uit op Russische privévliegtuigen in bezit via belastingparadijzen

Het verbod van de EU op vluchten van Russische eigenaren, in Rusland geregistreerde of door Rusland gecontroleerde vliegtuigen is alleen effectief als het ál deze vliegtuigen voertuigen betreft, zelfs als ze op papier in bezit zijn van een bedrijf wat geregistreerd staat in een geheimhoudingsbevoegdheid. Jachten die worden gecontroleerd door, of eigendom zijn van oligarchen zijn tot nu toe vrij om Europese havens te bevaren. Deze zouden in beslag moeten worden genomen, een proces wat al is begonnen.

3. Breidt de EU Magnitsky Sanctie Wetgeving uit met corruptie 

Poetin’s Rusland wordt geleid door oligarchen, een politieke elite die zichzelf verrijken ten koste van het gewone Russische volk. Het EU Global Human Rights Sanctions Regime (Magnitsky sanctions regime) werd aangenomen door de EU in 2020 en is  reeds toegepast op mensenrechtenschendingen over de hele wereld. Onder dit regime is corruptie echter nog geen grond om sancties in te stellen. Dit moet per direct veranderen. De EU moet het voorbeeld volgen van het VK, de VS en Canada, zodat de corrupte elites van kleptocratieën zoals Rusland en Belarus ook kunnen worden geraakt.

4. Maak eigendomsinformatie publiek beschikbaar om illegale geldstromen aan te pakken

Als corrupte elites hun welvaart in Westerse landen verbergen, gebruiken zij zelden hun eigen naam. In plaats daarvan verstoppen zij hun welvaart en activa in complexe bedrijfsstructuren, schimmige brievenbusfirma’s  en gebrekkig gereguleerde trusts, waardoor niet meer te achterhalen is wie nou de echte eigenaar is. Dit belemmert de effectieve implementatie van sancties. Publieke toegang tot eigendomsinformatie is een bewezen middel in het gevecht tegen corruptie. Transparency International roept al jaren op tot correcte implementatie van de vijfde EU anti-witwas richtlijn. Alle EU-lidstaten moeten een publiek en vrij-toegankelijk uiteindelijk belanghebbenden (UBO) register hebben. Lidstaten moeten ervoor zorgen dat de autoriteiten de noodzakelijke middelen en bevoegdheid hebben om de informatie in deze registers te verifiëren en onjuistheden te bestraffen.

5. Voorkom dat Russische elites hun geld verbergen in onroerend goed in de EU

Russische oligarchen en de politieke elite hebben miljarden euro’s geïnvesteerd in onroerend goed in het Westen. EU-lidstaten moeten deze bezittingen traceren en bevriezen. Dat zorgt ervoor dat oligarchen niet in staat zijn om hun activa te kopen, te gebruiken of te verkopen. Zelfs de officiële activaverklaringen zoals opgegeven door Russische ambtenaren betreffen meer dan 28.000 buitenlandse eigendommen. Veel van deze eigendommen zijn aangeschaft middels anonieme bedrijven en, tot nu toe, is informatie over de echte, individuele eigenaren niet beschikbaar in alle lidstaten. Het identificeren van deze eigendommen is een uitdaging die NU moet worden overkomen. De door de EU voorgestelde nieuwe anti-witwas regels moeten daarom worden versterkt. Regels omtrent uiteindelijk belanghebbenden-informatie van onroerend goed in bezit van buitenlandse entiteiten moet retroactief toepasbaar zijn zodat deze regels ook bestaande eigendommen dekken. Enkele lidstaten hebben helemaal geen digitaal kadasterregister met uiteindelijk belanghebbenden-informatie. Deze informatie moet direct onafhankelijk worden geverifieerd.

6. Introduceer EU-wetgeving over het beslag leggen op onrechtmatig verkregen activa door oligarchen

We hebben duidelijke procedures nodig om ervoor te zorgen dat onrechtmatig verkregen activa van oligarchen en criminelen worden bevroren, geconfisqueerd en terug gegeven aan slachtoffers. Momenteel gebeurt dit slechts met een klein deel. Sommige lidstaten hebben reeds mechanismes geïnstalleerd die toestaan dat activa worden geconfisqueerd zonder eerdere criminele veroordelingen; dit kan worden gebruikt om beslag te leggen op onrechtmatig verkregen activa. De verantwoordelijkheid om de oorsprong van welvaart te bewijzen zou bij de eigenaar moeten liggen. Zo’n aanpak zou geharmoniseerd moeten worden over de gehele EU. Het opsporen van activa vereist betere samenwerken met derde landen, vooral met Zwitserland en de VS. Geconfisqueerde activa zouden vervolgens naar een speciaal fonds moeten worden gedirigeerd om de Russische maatschappij te ondersteunen, zoals onafhankelijke media en andere belangrijke maatschappelijke organisaties.

7. Bevries de activa van welvarende Russen in sportclubs in de EU, verbiedt sponsor deals door Russische oligarchen en staatsbedrijven

Sportclubs en federaties kunnen worden gebruikt als een middel om opbrengsten van dubieuze of illegale bronnen wit te wassen. Volgens de FATF is de sportmarkt zeer toegankelijk door haar lage of soms zelfs absente toetredingsdrempels. Verder wordt de sector gekarakteriseerd door complexe netwerken van stakeholders, hoge transfersommen, en de grote financiële behoeften van clubs. We moeten het onmogelijk maken voor rijke Russen om hun welvaart in het westen te verstoppen en ongepast invloed uit te oefenen. Investeringen in sportclubs en federaties zouden moeten worden gereguleerd. Ook zouden Russische staatsbedrijven niet in staat moeten zijn om sponsor te worden.

8. Verbiedt ‘gouden paspoorten’, reguleer de verkoop van EU-verblijfsvergunningen en herroep de rechten van gesanctioneerde individuen

Sommige EU-lidstaten verkopen (of verkochten) burgerschap of verblijfsvergunningen aan welvarende personen, waarvan velen Russisch, in ruil voor een grootschalige investering in hun land. Dit gebeurde vaak zonder gepaste controle naar de oorsprong van hun welvaart. Een prominent voorbeeld is het recent gesanctioneerde Doema-lid Vladimir Blotskiy, die een Hongaarse verblijfsvergunning heeft gekregen. Slechts in sommige gevallen is het EU burgerschap later ingetrokken, gezien zij illegaal waren uitgegeven. Dit ondermijnt niet alleen het vermogen van de EU om de sancties af te dwingen, het laat ook de deur open voor illegale geldstromen. De EU zou daarom ‘gouden paspoorten’ voor eens en voor altijd moeten verbieden. Lidstaten zouden ervoor moeten zorgen dat burgerschap of verblijfsvergunningen die eerder aan gesanctioneerde personen zijn toegekend onmiddellijk worden ingetrokken.

9. Voorkom het gebruik van de zogeheten ‘digitale roebel’ en andere middelen bedoeld om de sancties te omzeilen

De EU zou het personen en bedrijven onmogelijk moeten maken om gebruik te maken van de ‘digitale roebel’ en andere door het Kremlin-gesteunde virtuele munteenheden, omdat dit middelen zijn die specifiek zijn gebouwd om sancties te omzeilen. Anonieme transacties van crypto’s, ook peer-to-peer, zouden in de EU moeten worden geweerd.

10. EU-lidstaten moeten hun lidmaatschap in de Russische International Investment Bank schorsen

Hongarije moet haar lidmaatschap in de Russische International Investment Bank (IIB) schorsen. Deze bank wordt vaak de ‘KGB Bank’ genoemd, omdat haar diplomatieke immuniteit en haar brede scala aan uitzonderingposities het mogelijk maken om de echte activiteiten te verbergen. De IIB is gevestigd in Boedapest en vormt een serieus veiligheidsrisico voor de EU en haar lidstaten. Vijf andere lidstaten hebben reeds hun beslissing aangekondigd om de IIB te verlaten als reactie op de Russische agressie.

11. Verbiedt lobbyen in de EU voor bedrijven en anderen die een relatie hebben met Rusland en Belarus

Momenteel zijn er geen maatregelen die beleidsmakers beschermen van ongepaste invloeden door derde-landen staatsbedrijven, zoals Gazprom, of door EU-organisaties die financieel worden ondersteund door derde-landen zoals Rusland. Zes van de 20 grootste Russische bedrijven in de olie-, gas-, mijnbouw-, metaal- of energiesector hebben gelobbyd in de EU-instituties. Hun exacte uitgaven kunnen niet worden bepaald, maar gebaseerd op data van het EU-transparantie register komt het uit op minimaal 2,35 miljoen Euro in Brussel in 2019-2020, een bedrag wat waarschijnlijk wordt verveelvoudigd als we ook het lobbyen in individuele lidstaten meerekenen. Het blijft bovendien vaag hoe deze partijen invloed proberen uit te oefenen, aangezien het vaak wordt uitbesteed aan consultants, verenigingen of andere organisaties. Dit was ook het geval met Nord Stream 2. Met het oog op de huidige oorlog zouden dit soort praktijken moeten worden geweerd.

12. Verbiedt Russische financiering van politieke partijen in de EU

Het Kremlin en haar bankiers hebben politieke partijen en campagnes in de EU gefinancierd. Soms staat de wetgeving het toe, in andere gevallen is er gebruik gemaakt van mazen in de wet, met de oorsprong van de financiering vaak bewust verborgen gemaakt. Dit zou moeten worden verboden in de gehele EU. Een derde van alle lidstaten staat nog steeds een vorm van buitenlandse financiering van politieke partijen toe. Als er wel een verbod bestaat, is er vaak alsnog een manier om dit verbod te omzeilen en het dus ineffectief te maken. Kwaadwillende buitenlandse entiteiten kunnen hun geld door derde partijen laten stromen en daardoor invloed uitoefenen op politici door leningen uit te geven of advertenties te betalen. Deze mazen in de wet moeten worden gedicht in de EU en in nationale wetgeving.