30 september 2022, Amsterdam – Op maandag 19 september sprak de Commissie Binnenlandse Zaken van de Tweede Kamer over de initiatiefnota van de leden Dassen en Omtzigt over integriteit bij bewindspersonen en de ambtelijke top van ministeries. Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), Hanke Bruins Slot, gaf aan de druk vanuit het maatschappelijk middenveld en de Tweede Kamer te voelen en beloofde zo spoedig mogelijk met een wetsvoorstel te komen.

In een druk bezet commissiedebat over het thema integriteit benadrukten de Kamerleden het belang van nieuwe integriteitsmaatregelen. Desondanks deed de minister geen nieuwe inhoudelijke toezeggingen, wel gaf ze aan snel met nieuwe wetgeving te komen. Op 30 september moet Nederland haar tussenrapportage aanleveren bij de GRECO. Nederland heeft op dit moment nog geen aantoonbare wetgeving doorgevoerd ten behoeve van de integriteit van bewindspersonen, een gegeven waar GRECO geen genoegen mee zal nemen.

Maatregelen

De huidige voorstellen van de minister, gepresenteerd in haar kabinetsreactie, staan nog ver af van de voorziene wetsvoorstellen in de initiatiefnota. Zo heeft de minister toegezegd om de mogelijkheden voor sanctionering te laten onderzoeken door de Raad van State en vindt zij dat er nog onderzoek gedaan moet worden naar de inrichting van het lobbyregister. Voor dit laatste heeft zij een hoogleraar gevraagd om een advies uit te brengen.

De Kamerleden hadden in het algemeen veel vragen aan de initiatiefnemers over de exacte invulling van het register. Dassen (Volt) antwoordde dat er reeds lobbyregisters zijn bijvoorbeeld in Ierland, Canada en Frankrijk, waar men positief is over de resultaten. In Frankrijk wordt onder meer onderscheid gemaakt tussen organisaties en personen, private en publieke belangen en posities binnen een organisatie. Er zijn dus veel goede voorbeelden waar de Kamerleden en de minister op kunnen voortbouwen. Omtzigt voegde toe dat het lobbyregister en tevens integriteitsmaatregelen niet in één keer perfect zullen zijn, maar wel nodig zijn om integriteit te vergroten: “het perfecte is de vijand van het goede”, stelde het Kamerlid

Naast de definitie van een lobbyist werd ook opgemerkt dat regelgeving over integriteit niet alleen op landelijk niveau aangescherpt moet worden. Ook op gemeentelijk en provinciaal niveau zijn nog veel slagen te maken. Laura Bromet (GroenLinks) vroeg of er maatregelen uit de nota naar het lokale niveau vertaald konden worden. De minister gaf aan begin 2023 met een integrale visie op de integriteit van ambtsdragers op landelijk en lokaal niveau te komen.

Vervolgstappen

TI-NL is van mening dat de huidige adviesvragen, zoals benoemd in de kabinetsreactie niet tot afstel moeten leiden. Het is van groot belang dat de minister blijft aansturen op gedegen maatregelen. Ook moeten de plannen en visie stukken niet leiden tot te veel complexiteit in de regelgeving. Wanneer burgers de regelgeving niet begrijpen is dat slecht voor het vertrouwen in de politiek. De nota biedt reeds voldoende concrete handvatten om met bovenstaande uitdagingen om te gaan. Daarom pleitte TI-NL op NPO radio  1 voor snelle invoering van de maatregelen.

Aan het eind van het debat werd direct afgesproken om de discussie in een tweede termijn te vervolgen. Ook daar zal TI-NL aanwezig zijn om de ontwikkelingen te volgen.