Rotterdam, 17 november 2022 – De leden van het Business Integrity Forum werden ontvangen in het prachtige kantoor van Kneppelhout in Rotterdam. Ditmaal voor alweer de vijfde BIF-bijeenkomst van 2022. Er stonden drie sprekers op het programma uit verschillende werkgebieden over het thema Trade compliance – hoe om te gaan met sanctiemaatregelen in het nieuwe normaal? De sprekers waren Ferenc van Beek, Nathan Oostindjer en Tim Hesselink.

Export control in de praktijk

Ferenc van Beek, regional compliance officer bij Siemens, sprak  over de export control assurance. Siemens is een multinational bedrijf met een breed scala van digitale producten en diensten. Van Beek gaf een inkijk in het bedrijf met betrekking tot de export control en de uitdagingen in de praktijk. Het bedrijf heeft in Nederland ongeveer 3000 werknemers en biedt oplossingen voor uitdagingen op het gebied van: infrastructuur, mobiliteit, , industrie, gezondheidszorg en power generation & management.

Het ICP (Internal Control Program Export Control) van Siemens bevat de richtlijnen en processen voor een bedrijf om te voldoen aan de nationale en internationale vereisten betreffende de export-wetgeving en sanctiewetgeving. De export control officer is hier persoonlijk verantwoordelijk voor in Siemens.

De partners van Siemens worden gecontroleerd, omtrent het zakendoen met behulp van de DAMEX (Data Machine Export Control). Dit is een  controlesysteem, dat alle transacties van en naar Siemens systematisch controleert. Vanaf het begin van een mogelijke opdracht worden het eindgebruik en de distributiekanalen gecontroleerd op mogelijke risico’s en sancties. In geval van hoge risico’s worden de leveringsprocessen stilgelegd totdat de Export Control  afdeling de transactie vrijgeeft. Deze afdeling reguleert binnen Siemens Nederland de overdracht (uitvoer) van goederen, diensten en informatie aan een ander land of aan een andere persoon of entiteit.

Ten slotte stelde Ferenc dat de regelgeving omtrent export complex en internationaal van aard is. Met name de laatste jaren is er een enorme toename van complexiteit door nieuwe en aangepaste sanctiewetgeving. Siemens wordt meer en meer geconfronteerd met de uitdagingen in de  internationale  en Europese wetgeving.

Ontwikkelingen in het Nederlands sanctiestelsel

Nathan Oostindjer, senior beleidsmedewerker bij het ministerie van Buitenlandse Zaken (BuZa), nam de deelnemers van de bijeenkomst mee naar de laatste ontwikkelingen en de modernisering van het Nederlandse sanctiestelsel. Nathan lichtte de rol van BuZa toe, deze is zowel coördinerend als wetgevend. Departementen zijn verantwoordelijk voor naleving op hun vakgebied, BuZa coördineert de samenhang en moderniseert samen met betrokken departementen en uitvoerders sanctiestelsel.

Oostindjer kwam met een historische analyse van het Nederlands sanctiestelsel. De Sanctiewet stamt uit 1977 en is voor het laatst aangepast in 2002. De laatste ontwikkeling is de oorlog in Oekraïne, waarin de EU stevige en ongekende EU-sancties oplegde aan bedrijven die werken in en met Rusland. In de hoofdlijnenbrief voor modernisering van sanctienaleving zijn de belangrijkste moderniseringsonderwerpen: uitbreiden en modernisering bestuursrechtelijk toezicht (m.b.t. bedrijfsvoering), mogelijke bestuursrechtelijke aanpak van materiële sanctieschendingen, beheer & bewind bij langdurige bevriezingen, gegevensuitwisseling en aantekeningen in registers.

Nathan liet ten slotte de BIF-leden zien hoe het verdere traject van de modernisering van sanctienaleving wordt uitgewerkt tot een concept wetsvoorstel. Dit bracht een levende discussie waarin de aanwezige leden hun kritiek en bevindingen op een respectvolle manier lieten blijken op het nationale sanctiebeleid. Medio 2024 zou het wetsvoorstel aan de Tweede Kamer moeten worden aangeboden, echter Nathan stelt al vast dat dit naar alle waarschijnlijkheid niet gaat lukken vanwege de hoeveelheid onderzoek en voorbereiding wat nog verricht moet worden.

De impact van trade-compliance maatregelen op sanctiewetgeving

Tim Hesselink, sanctierechtadvocaat en belastingadviseur bij Kneppelhout, sprak over de continue veranderende regelgeving, wereldwijde handelsconflicten en de toenemende globalisering. Bedrijven die in verschillende landen ondernemen, hebben tevens te maken met veel uitdagingen in de sanctiewetgeving en in de praktijk.

Dit vereist in deze globaliserende wereld acute aandacht, met name in het kader van de sancties tegen Rusland. Marktdeelnemers, en ook overheidsorganisaties, worstelen met de vraag wat de impact is van de snel veranderende trade-compliance maatregelen op hun ondernemingsactiviteiten. Integriteit, transparantie en verantwoording spelen daarbij ook een rol. Organisaties moeten zich daar beter op voorbereiden en inrichten, waar ook een bijdrage van de Nederlandse overheid een rol speelt.

Hesselink nam de genodigden verder mee in de casuïstiek van  de complexe maatregelen in de internationale sanctiewetgeving. Dit vereist regelmatig acute aandacht, met name in het kader van de sancties tegen Rusland. Marktdeelnemers, en ook overheidsorganisaties, worstelen met de vraag wat de impact is van de snel veranderende trade compliance maatregelen op hun ondernemingsactiviteiten. Integriteit, transparantie en verantwoording spelen daarbij ook een rol. Hoe kun je je daar als organisatie beter op voorbereiden en inrichten, en wat mogen we van de overheid verwachten? Trade-compliance is het vermogen om te handelen in overeenstemming met wetten, regels en normen geldend op de internationale handel.

De internationale handel is in de afgelopen jaren flink verstoord op globaal niveau. Met als voorbeelden Covid-19, globalisering, protectionistisch beleid en de Brexit. Vanuit dit uitgangspunt nam Hesselink het publiek ten slotte mee langs een aantal casussen, die de uitdagingen van trade-compliance illustreerde. Het leverde een levende discussie op onder de deelnemers. Er werden tevens onderling praktische tips uitgewisseld omtrent de juiste benaderingen met dergelijke problematiek.

Dankwoord

TI-NL kijkt terug op een enerverende en leerzame middag en dankt al haar leden en geïnteresseerden voor hun aanwezigheid. In het bijzonder bedanken wij Ferenc van Beek, Nathan Oostindjer en Tim Hesselink voor hun bijdrage en wij bedanken Kneppelhout voor het faciliteren van deze zeer geslaagde bijeenkomst. De volgende bijeenkomst vindt plaats op 9 februari 2023.

Heeft uw bedrijf interesse om deel te nemen aan het Business Integrity Forum? Stuur dan een mailtje aan communicatie@transparency.nl.