Amsterdam, 28 februari 2023 – “Bijna de helft van de bewindspersonen wordt lobbyist”, stelde TI-NL directeur, Lousewies van der Laan, afgelopen vrijdag in de uitzending van Op1. Zij belichtte, in een bij vlagen verhitte discussie, de noodzaak voor duidelijke wet- en regelgeving en een betere lobbycultuur in Nederland. Dat is hard nodig, want circa 44% van politici wordt lobbyist.

De aanleiding voor het optreden bij OP1 was een door TI-NL gepubliceerde video die de nadruk legde op het belang van strengere regels en een betere integriteitscultuur in Nederland. Van der Laan zat tegenover Fred Teeven, oud-staatssecretaris en senior partner bij lobbykantoor Meines Holla & Partners. In het debat pleitte Van der Laan voor veranderingen in de lobbycultuur, ter illustratie vertelt ze over de obstakels die TI-NL ervaarde toen zij zich wilden aanmelden voor het lobbyregister van de Tweede Kamer:

“Toen wij lobbyden voor betere klokkenluiderswetgeving in de Tweede Kamer dacht ik, ik wil mij ook aanmelden want we willen natuurlijk beleid veranderen en wetgeving beïnvloeden, maar dat lukte niet, want om je te registreren in het lobbyregister [die van de Tweede Kamer]  moet je een koepelorganisatie vertegenwoordigen [..] en daarom konden wij ons niet aanmelden.”

Lobbycultuur in Nederland

TI-NL heeft geen probleem met lobbyen an sich. Het is een groot goed dat er invloed op het beleidsproces kan worden uitgeoefend door burgers en belanghebbenden. Lobbyen heeft dus een belangrijke plek in de democratische besluitvorming. Er moet echter meer openheid komen over wie een lobbyist is en welke organisaties die lobbyisten vertegenwoordigen.

De afgelopen jaren is er veel discussie geweest over lobby, integriteit en de befaamde draaideur, maar dit heeft niet geleid tot veel verandering in de regulering of de lobbycultuur. Zelfs waar de Tweede Kamer zich expliciet heeft uitgesproken voor verbetering stokt dit in de praktijk door een ontbrekende of zeer minimalistische uitvoering.

Een goed voorbeeld van adequate lobbywetgeving is te zien in Ierland, maar ook in Brussel. Directeur Lousewies zei hierover bij OP1:

“.. in Brussel bij de Europese Unie en in Ierland, daar is gewoon een register waarin je moet aangeven wie je [een lobbyist] gesproken hebt en door wie een lobbyist betaald wordt. Zo weet je met wie er gesproken is. Als Kamerleden dan op een gegeven moment willen uitzoeken hoe beleid tot stand is gekomen, dan kun je dat precies nagaan.”

Aanbevelingen

In haar recent gepubliceerde rapport Lifting the Lid on Lobbying heeft TI-NL 12 aanbevelingen opgesteld ter bevordering van de transparantie en verbetering van de lobbycultuur. Dit geeft het publiek meer inzicht over hoe wetgeving tot stand is gekomen en wie daarop invloed heeft uitgeoefend. De aanbevelingen schrijven voor om:

• Een verplichte afkoelperiode van twee jaar in te stellen,
• De lobbyparagraaf (legislative footprint) te verbeteren en alle geconsulteerde partijen te noemen,
• Een lobbyregister in te stellen waarin alle derden contacten van de overheid worden opgenomen.

Kijk op transparency.nl/lobby om alle aanbevelingen te zien en het rapport te lezen.