Amsterdam, 10 juli 2023 – Het nieuwe rapport van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) legt de focus op het versterken en beschermen van de weerbaarheid van onze democratie. Zeker wanneer het aankomt op de integriteit van onze overheid is er in Nederland nog winst te behalen.
Om de twee jaar publiceert de OESO een rapport over de staat van het openbaar bestuur in OESO-lidstaten en partnerlanden, genaamd Government at a Glance. Het rapport gaat in op hoe overheden presteren op het gebied van vertrouwen in de overheid, openbare aanbestedingen en overheidsuitgaven. Afhankelijk van het onderwerp is de data afkomstig uit openbare bronnen, aangeleverd door overheden zelf of verzameld door middel van surveys in recente OESO-rapporten. De prestaties van landen kunnen worden vergeleken met elkaar om zo trends te herkennen en te leren van best practices.
Na meerdere jaren van crisis, waarin een pandemie werd gevolgd door economische onzekerheid en een oorlog in Oekraïne, stelt de OESO vast dat er een noodzaak is voor overheden om te werken aan de weerstand en veerkracht van de democratie, en aan het vertrouwen van de samenleving in de overheid. Momenteel zegt gemiddeld slechts 41,4% van de bevolking in OESO-landen vertrouwen te hebben in hun overheid en maar 30% heeft het gevoel dat er naar hen wordt geluisterd door de politiek.
Hoe doet Nederland het?
Op verscheidene gebieden presteert Nederland relatief goed. Nederlanders zijn namelijk bovengemiddeld tevreden met de diensten die de overheid levert. Zo is 79% van de bevolking tevreden met de administratieve diensten, zoals de aanvraag van identiteitsdocumenten, tegenover het OESO-gemiddelde van 62,9%; en ook met de gezondheidszorg en het onderwijs zijn we gemiddeld genomen tevreden.
Echter, wanneer we kijken naar het vertrouwen in de overheid is het beeld wat minder positief. Op basis van een survey onder zo’n 2000 Nederlanders blijkt dat slechts 49,1% van de bevolking vertrouwen heeft in onze overheid. Hoewel dit nog altijd beter is dan het OESO-gemiddelde van 41,4%, is ook in Nederland het vertrouwen in de overheid achteruitgegaan. 33,1% van de respondenten zegt namelijk geen tot weinig vertrouwen te hebben in de overheid.
Er is dan ook nog veel werk te verzetten voordat Nederland goed scoort op elke lijst van good governance indicatoren. Zeker op het gebied van integriteit en open overheid presteert Nederland ondermaats. Zo gelooft meer dan 40% van de ondervraagden in Nederland dat politici bereid zijn een politieke gunst te doen in ruil voor de belofte van een goed verdienende baan in de private sector. Dit ondermijnt de integriteit van onze politici en uiteindelijk het vertrouwen in de overheid. Ook het nog ontbreken van een effectief lobbyregister is een belangrijk verbeterpunt. Meerdere internationale organisaties, waaronder de Europese anti-corruptie waakhond GRECO, hebben Nederland erop gewezen dat de overheid de lobby en integriteit wetgeving moet verbeteren. TI-NL heeft recentelijk nog een rapport gepubliceerd over het lobbylandschap in Nederland met 12 aanbevelingen hoe een transparanter en eerlijker lobbyklimaat kan worden gecreëerd.
Nederland is niet het enige land dat moet werken aan de integriteit van zijn overheidsorganen en parlement. In de gehele OESO ligt de implementatie van integriteitstandaarden laag. Slechts 33% van de OESO-aanbevelingen op het gebied van lobby wordt geïmplementeerd en maar 12 van de 29 landen, waarvan informatie beschikbaar was, hebben een openbaar lobbyregister. Het feit dat Nederland niet bij dit kleine groepje landen hoort zou juíst aan moeten sporen tot snelle hervormingen. Nederland ziet zichzelf graag voorop lopen en deinst er niet voor terug om andere Europese landen te berispen voor hun gebreken in de rechtsstaat, maar het is tijd om in de spiegel te kijken en de eigen gebreken te erkennen en aan te pakken. Met de aanbevelingen van TI-NL in de hand heeft de Nederlandse overheid de mogelijkheid zijn relatie met de Nederlandse burgers te verbeteren en het vertrouwen te herstellen.
Wil jij TI-NL ondersteunen in haar strijd voor klokkenluidersbescherming, politieke integriteit en een samenleving vrij van corruptie? Word dan lid, of steun ons via een donatie:
