Amsterdam, 8 augustus 2023 – In de VS heeft de Senaat ingestemd met een wet die het strafbaar maakt voor buitenlandse ambtenaren om Amerikaanse bedrijven te vragen steekpenningen te betalen. Nederland heeft al meerdere jaren soortgelijke wetgeving, maar het aantal vervolgingen van buitenlandse corruptie blijft achter.
De Foreign Extortion Prevention Act moet wel nog worden aangenomen door het Amerikaanse House of Representatives. Hier worden echter weinig problemen verwacht: de wet wordt ondersteund door zowel Democraten als Republikeinen. Het doel van de wet is om de vraag- en aanbodzijde van corruptie te kunnen vervolgen. Corruptie en omkoping zijn immers interacties waarbij meerdere personen betrokken zijn en dus ook meerdere partijen strafbaar voor moeten zijn. Met deze wet zouden bedrijven sterker in hun schoenen moeten staan wanneer zij weigeren een steekpenning te betalen en buitenlandse ambtenaren worden zo mogelijk afgeschrikt van het vragen naar steekpenningen. Corruptie en omkoping zijn immers interacties waarbij meerdere personen betrokken zijn en dus ook meerdere partijen strafbaar voor moeten zijn.De VS is al meerdere jaren actief bezig met het vervolgen van bedrijven en individuen die buitenlandse ambtenaren hebben omgekocht.
Nederland loopt achter
De situatie in Nederland is net even anders. Sinds 2020 zijn buitenlandse ambtenaren die steekpenningen aannemen van Nederlandse bedrijven strafbaar onder Nederlands recht. Daarvoor konden Nederlandse bedrijven al jaren vervolgd worden als zij zich schuldig hadden gemaakt aan omkoping in andere landen. In tegenstelling tot de VS heeft deze wetgeving echter niet geleid tot massale opsporing en vervolging van buitenlandse corruptie. De handhaving van deze wetten blijkt erg beperkt te zijn.
In het rapport Exporting Corruption 2022 van Transparency International wordt Nederland beschreven als een land waar de opsporing en vervolging van buitenlandse corruptie ondermaats is. Bedrijven en individuen hoeven zich amper zorgen te maken om mogelijke vervolging, aangezien een strafrechtelijke bestraffing voor buitenlandse omkoping zeldzaam is. Vervolging voor het doen van een faciliterende betaling is nog onwaarschijnlijker. De Nederlandse wet maakt geen onderscheid tussen het betalen van steekpenningen en faciliterende betalingen. In de brochure “Eerlijk zakendoen, zonder corruptie” schrijven ze dat “het Openbaar Ministerie in alle gevallen de mogelijkheid tot vervolging af moet wegen, is er geen uitzondering in haar beleid voor faciliterende betalingen.” Het is aan de bedrijven zelf om zoveel mogelijk te voorkomen dat zij deze faciliterende betalingen moeten maken.
Wat kan Nederland verbeteren
De slechte staat van de Nederlandse handhaving was dan ook de aanleiden voor enkele aanbevelingen aan de overheid om te voorkomen dat Nederlandse bedrijven betrokken raken bij corruptie in het buitenland. Een belangrijk advies was om informatie te publiceren over het aantal omkopingszaken waar de autoriteiten jaarlijks mee bezig zijn en de schikkingen die worden getroffen met bedrijven. Zo kan iedereen inzien hoe de strijd tegen buitenlandse corruptie ervoor staat. Het OM heeft echter nog niet naar dit advies geluisterd. In plaats daarvan hebben ze zelfs voor gekozen Shell niet te vervolgen voor corruptie in Nigeria. Met deze zaak had het OM juist een teken kunnen geven dat zij de strijd tegen buitenlandse corruptie serieus nemen. Ook een verbetering van de klokkenluidersbescherming kan een toegevoegde waarde hebben in het opsporen van buitenlandse corruptie, echter zijn er ook daar significante verbeterpunten voor de overheid.
Nu de VS de wetgeving rondom buitenlandse omkoping eindelijk aan het versterken is, zou Nederland eindelijk de uitvoering van de buitenlandse corruptie wetgeving moeten versterken. Het kan niet zo zijn dat Nederlandse bedrijven zich vrij voelen te doen en laten wat ze willen in het buitenland omdat er geen serieuze dreiging is van strafrechtelijke vervolging. Een goed begin is het publiceren van informatie over onderzoeken, vervolgingen en schikkingen.
Wil jij TI-NL ondersteunen in haar strijd voor klokkenluidersbescherming, politieke integriteit en een samenleving vrij van corruptie? Word dan lid, of steun ons via een donatie:
