Amsterdam, 21 februari 2024 – Kamerleden zijn in het kader van transparantie verplicht om hun nevenfuncties en -inkomsten te melden. Follow the Money deed een rondgang en onderzocht hoeveel Tweede Kamerleden hun nevenfuncties correct vermeld hebben. Zij vonden dat 12 van de 150 Kamerleden dit niet naar behoren hebben gedaan. Zij vergeleken de door Kamerleden geregistreerde informatie met het handelsregister van de Kamer van Koophandel en het Kadaster. Het overgrote deel van de Kamerleden heeft het na controle aangevuld. Het is zorgelijk dat zoveel Kamerleden de regels niet naleven.
Het melden van nevenfuncties en -inkomsten is verplicht voor Kamerleden. Dat is bepaald in de gedragscode van de Tweede Kamer. Het openbare register stelt burgers, journalisten en maatschappelijke organisaties in staat om oneigenlijke beïnvloeding en mogelijke belangenverstrengeling op te sporen. Meerdere Kamerleden verzuimde om functies of inkomsten correct te melden. Een rondvraag van Follow the Money (FTM) toonde aan dat Kamerleden zich veelal onbewust waren van hun fout en niet hun eigen controle in bijvoorbeeld in het Handelregister hadden gedaan. Het overgrote van de Kamerleden vulde hun register terstond aan, toch blijven enkele Kamerleden in gebreke.
Registratie nevenfuncties en -inkomsten Tweede Kamerleden
Ondanks dat het verplicht is om nevenfuncties- en inkomsten correct te vermelden, lieten 12 Tweede Kamerleden dit na. Zo liet Mona Keijzer onvermeld dat zij inkomsten geniet uit twee bv’s. Extra saillant is dat haar inkomsten mogelijk boven de vrijstelling van de Tweede Kamer uitkomen. Dat betekent dat zij mogelijk gekort wordt op de schadeloosstelling die Kamerleden genieten, zo blijkt uit een Woo-verzoek van FTM. Hoewel zij de nevenfuncties inmiddels wel registreert, blijft onduidelijk wat de omvang van de genoten inkomsten waren over het lopende jaar. Dit heeft zij tot op heden niet geregistreerd. Het bleek echter niet haar enige overtreding van de gedragscode. Zo registreerde zij haar commissariaat bij bouwbedrijf HSB niet, die registratie heeft zij inmiddels wel hersteld met (verwachte) inkomsten van 10.000 euro.
In het artikel van FTM reageert Rob van Eijbergen, hoogleraar integriteit van organisaties verbaasd: ‘Een ervaren politicus als zij zou dat moeten weten [dat ze moet registreren]. Ze moet dat melden, zeker omdat het recent opgerichte bv’s zijn en er een belangentegenstelling dreigt. Het is belangrijk daar transparant over te zijn’. Tweede Kamerleden worden elk half jaar geattendeerd op hun registratieverplichtingen. In de gedragscode staat: ‘als een bepaalde nevenfunctie enkel al de schijn wekt dat – door het niet vermelden daarvan – een Kamerlid niet onafhankelijk meer kan handelen, is het geboden om daarover open en transparant te zijn en deze functie in het register te laten opnemen.’
Het registratieproces van nevenfuncties
Sinds 2021 heeft de Tweede Kamer een onafhankelijk College van Onderzoek Integriteit. Dit college houdt toezicht op nevenfuncties, -inkomsten, giften en reizen van Tweede Kamerleden. Elke Nederlander kan een melding indienen bij het college. Mogelijke overtredingen worden vervolgens onderzocht. Wanneer er sprake is van een overtreding kunnen sancties aanbevolen worden. De Tweede Kamer beslist uiteindelijk of Kamerleden daadwerkelijk gesanctioneerd worden.
Opvallend is dat de Staten-generaal verschillende handhavingsmethoden kent. Zo werkt het in Eerste Kamer anders, iedere senator openbaart zijn nevenfuncties door een terinzagelegging van een opgaaf van functies bij de griffie. Senatoren zijn primair zelf verantwoordelijk voor het invoeren van hun gegevens. De griffie informeert nieuwe Senatoren over de verplichte registratie van nevenfuncties en ondersteunt in het registratieproces. Er is echter geen onafhankelijke toezichthouder op de regels.
Transparency International Nederland voerde eerder al een kleinere analyse uit bij Eerste Kamerleden die geen nevenfunctie hadden opgegeven. Het bleek om 11 Senatoren te gaan. Desgevraagd bleken een groot deel van de Kamerleden gepensioneerd te zijn en geen nevenfunctie meer te vervullen. Slechts twee Senatoren bleken lacunes in de registratie te hebben, beide gaven aan dit op te zullen lossen.
Integrity Watch
TI-NL ontwikkelde het platform Integrity Watch, waar de nevenfuncties, giften en reizen van Eerste- en Tweede Kamerleden inzichtelijk worden gemaakt. Daarnaast wordt ook inzicht geboden in donaties aan politieke partijen en de agenda’s van de bewindspersonen. Integrity Watch is ontworpen met als doel het inzichtelijk maken van relevante informatie over volksvertegenwoordigers voor journalisten, burgers en maatschappelijke organisaties. Op die manier beoogt Transparency oneigenlijke beïnvloeding en belangenverstrengeling in de politiek zichtbaar te maken en te voorkomen. Wil jij zien of jouw favoriete Kamerlid transparant is over zijn of haar nevenfuncties en -inkomsten, kijk dan eens op Integritywatch.nl.
Wil jij TI-NL ondersteunen in haar strijd voor klokkenluidersbescherming, politieke integriteit en een samenleving vrij van corruptie? Word dan lid, of steun ons via een donatie:
