Amsterdam, 20 februari 2025 – Rotterdam krijgt als eerste Nederlandse stad een openbaar lobbyregister. Het initiatiefvoorstel van raadslid Van der Velden (Partij voor de Dieren) werd met een nipte meerderheid in de gemeenteraad aangenomen. Door de invoering van dit register is er nu meer transparantie over welke partijen wethouders en ambtenaren hebben benaderd om gemeentebeleid te beïnvloeden.
Volgens Van der Velden, de initiatiefnemer van het voorstel, is het lobbyregister nodig om het vertrouwen te herstellen. Afgelopen jaren kende Rotterdam verschillende incidenten waar gebrekkige transparantie centraal stonden. Ook vond Van der Velden dat er bij grote projecten, zoals het Feyenoord stadion, weinig openheid bestond. Transparency International Nederland (TI-NL) besteedde recent ook aandacht aan incidenten in Rotterdam. Bijvoorbeeld over integriteitsschendingen bij de aanbestedingen van publieke projecten.
De plannen uit het initiatiefvoorstel
Het aangenomen initiatiefvoorstel bestaat uit twee plannen. Allereerst de invoering van een openbaar lobbyregister. Dit krijgt de vorm van een rapportageverplichting voor bewindspersonen en een nader te bepalen top 20 van hoge ambtenaren. Concreet betekent dit dat er in het register een melding moet worden gemaakt als een ambtenaar of wethouders benaderd wordt door een rechtspersoon, bijvoorbeeld een bedrijf of stichting. Op deze manier moet er meer transparantie komen rondom de beleidsvormingsprocessen.
Het tweede plan is een plan om bij publicaties van de gemeente Rotterdam met uitgangspunten voor beleid in een paragraaf de rechtspersonen te vermelden die in navolging van raadpleging door het college advies hebben uitgebracht. Hiermee wil de gemeente meer inzicht krijgen in hoe belangen zijn gewogen.
Het initiatiefvoorstel wist uiteindelijk een meerderheid te halen doordat D66 vóór stemde. Dit in tegenstelling tot haar drie andere coalitiepartners. D66 zorgde met een aangenomen motie wel voor een verplichte evaluatie van het register na twee jaar.
Naleving en actieve controle noodzakelijk
TI-NL moedigt de ontwikkelingen in Rotterdam aan. Het is een mooie eerste stap in het transparanter maken van de besluitvorming op het lokale niveau. De praktijk moet uitwijzen in hoeverre de regels ook nageleefd zullen worden. In het algemeen benadrukt TI-NL, zoals bijvoorbeeld in haar rapport Lifting the Lid on Lobbying, het belang van onafhankelijk toezicht op de regels. Op het landelijke niveau bij de agenda’s van bewindspersonen is gebleken dat naleving te wensen overlaat en dat hier geen toezicht op is. Wanneer goede naleving ontbreekt bestaat het risico dat het register niet het gewenste effect behaald. Ook de gemeenteraad kan een actieve rol spelen bij de rol op de naleving van de nieuwe regels.
Rotterdam is met de voorstel de eerste grote stad die een lobbyregister invoert. Initiatieven in ander steden haalde het niet, zo werd een voorstel in Utrecht om tot meer lobbytransparantie te komen niet ingevoerd. TI-NL moedigt andere steden aan te kijken naar het voorstel in Rotterdam, de effectiviteit te bekijken en de gevolgen die het met zich meebrengt voor transparantere besluitvorming en een eerlijker speelveld.
Integrity Close to the Citizens
Rotterdam was onderdeel van het onderzoek ‘Integrity Close to Citizens’ van Transparency International Nederland (TI-NL). Dit internationaal vergelijkende onderzoek keek naar de integriteitssystemen van lokale overheden in Spanje, Ierland, Litouwen, Oostenrijk en Nederland. Op basis van het internationaal vergelijkend onderzoek deed TI-NL zeventien aanbevelingen ter versterking van integriteit op het lokale niveau in Nederland.
Wil jij TI-NL ondersteunen in haar strijd voor klokkenluidersbescherming, politieke integriteit en een samenleving vrij van corruptie? Word dan lid, of steun ons via een donatie:
