Amsterdam, 21 februari 2025 – De Amerikaanse president Trump kondigde deze week aan de vervolging van Amerikanen voor omkoping in het buitenland voorlopig stop te zetten. De strenge regels zouden volgens Trump de Amerikaanse concurrentiepositie in het buitenland verzwakken. Trumps besluit kan verstrekkende gevolgen hebben voor de handhaving tegen buitenlandse omkoping door internationale bedrijven, waaronder ook Nederlandse bedrijven. Omkoping door grote internationale bedrijven dragen plaatselijk bij aan instabiliteit en ongelijkheid, en gaan ten koste van publieke middelen. Volgens schattingen van het IMF verliest elke wereldburger jaarlijks 7% van zijn inkomen aan corruptie.
Trump stopt handhaving Foreign Corrupt Practices Act
Trump gaf vorige week het bevel de handhaving van de Foreign Corrupt Practices Act voorlopig stop te zetten. Deze wet uit 1977 is bedoeld om corruptie in het internationale bedrijfsleven aan te pakken. In het kort verbiedt de wet Amerikaanse bedrijven buitenlandse overheidsfunctionarissen om te kopen. Trump meent dat er te streng wordt gehandhaafd op de wetgeving, wat de Amerikaanse concurrentiepositie in het buitenland zou schaden. Bovendien zouden de onderzoeken naar bedrijven voor mogelijke overtredingen zowel de overheid als de bedrijven zelf volgens Trump jaarlijks te veel geld kosten. In 2024 liepen er onderzoeken naar in totaal 31 bedrijven. Trump wil dat er eerst nieuwe richtlijnen worden ontwikkeld voordat de handhaving van de wet wordt voortgezet. De focus zou volgens hem vanaf nu moeten liggen op internationale corruptie die is verbonden aan kartels of andere georganiseerde misdaad. Hierdoor dreigen veel corruptiezaken die eigenlijk onder de FCPA zouden vallen, te blijven liggen.
Met de wet werden grote bedrijven zoals Goldman Sachs beboet voor corruptie in het buitenland. Op overtredingen van de wet stonden fikse straffen met miljoenenboetes. Goldman Sachs betaalde enkele jaren geleden zelfs een boete van bijna drie miljard na een corruptieschandaal in Maleisië. Ondanks Trumps’ zorgen over de Amerikaanse concurrentiepositie, zijn veel van de bedrijven die met de FCPA werden vervolgd, niet Amerikaans. Zo kregen ook Nederlandse bedrijven zoals Trafigura en Philips met de wet te maken. Trafigura schikte voor een miljoen euro na beschuldigingen van omkoping rondom deals met het Braziliaanse staatsbedrijf Petrobas.
Handhaving bij corruptie door Nederland
Nederland werkte ook meerdere keren samen met de VS, onder andere in de corruptiezaken tegen SBM Offshore en Vimpelcom. Zonder deze samenwerking had Nederland deze bedrijven hoogstwaarschijnlijk niet kunnen vervolgen. Trumps besluit heeft dan ook grote gevolgen voor de bestrijding van corruptie wereldwijd. Met de FCPA was de Verenigde Staten één van de belangrijkste handhavers tegen internationale corruptie door bedrijven. Bovendien hielp de FCPA als de eerste wet tegen internationale corruptie met de normverandering rondom omkoping. Waar omkoping eerder werd gezien als onderdeel van internationaal zakendoen, werd omkoping hierna langzamerhand steeds vaker beschouwd als corrupt, immoreel én economisch inefficiënt. Bedrijven durfden door de strenge handhaving van de Amerikanen minder snel het risico te nemen tot omkoping. De verwachting is dat bedrijven ook vaker gevraagd zullen worden steekpenningen te betalen, nu de dreiging van hoge straffen vanuit de VS sterk is afgenomen. Het betalen van steekpenningen ondermijnt niet alleen de vrije markt, maar doet ook afbreuk aan de democratie en stabiliteit. Omkoping door multinationals voedt plaatselijke corruptie, en draagt daarmee bij aan ongelijkheid en armoede.
In Nederland wordt omkoping in het buitenland door Nederlandse bedrijven vaak niet vervolgd, zo bleek in 2022 ook uit het rapport Exporting Corruption van Transparency International. Door zich schuldig te maken aan omkoping en andere vormen van corruptie dragen Nederlandse bedrijven bij aan de instabiliteit en economische ongelijkheid die hieruit voortkomt. Wij roepen Nederland dan ook al jarenlang op beter te handhaven tegen buitenlandse omkoping door Nederlandse bedrijven. Nu de Verenigde Staten niet langer handhaaft tegen internationale corruptie, is het des te belangrijker dat Nederland hier een leidende rol in neemt.
Wil jij TI-NL ondersteunen in haar strijd voor klokkenluidersbescherming, politieke integriteit en een samenleving vrij van corruptie? Word dan lid, of steun ons via een donatie:
